İğne Oyası

İğne Oyası Nedir?

Bu yazımızda hanımların en sevdiği uğraşlardan biri olan iğne oyasını anlatacağız. İğne oyası nedir?, 2022 iğne oyası modelleri ve örnekleri nelerdir?, İğne oyası fiyatları, teknikleri ve videoları nelerdir?, nasıl yapılır? hepsini inceleyeceğiz.

Oya kelimesine bakıldığında iğne, firkete ve tığ gibi araçların kullanılması ile pamuk ipliklerin, pulların ve boncukların kullanılması ile yapılan bir el sanatıdır. Oya uygulaması, sadece Anadolu kadınlarına ait bir el sanatı olmakla birlikte başka kültürlerde çok nadir bulunmaktadır. İğne oyasına bakıldığında ise Anadolu’nun İpek yolu üzerinde bulunması ve ipek üretiminin yapılmasından dolayı ortaya çıkmaktadır. İğne oyaları zengin ve köklü bir geçmişe sahiptir. Aynı zamanda halk arasında Anadolu kadınlarının söyleyemediklerini el işleri ile ifade ettikleri de söylenmektedir.

Anadolu da gelenek halinde bulunan çeyizin en önemli parçalarından birisi de iğne oyalarıdır. İğne oyasının motifleri ve teknik özellikleri bakımından Türk kadınlarının üstün zekâsını ortaya koyduğunun bir göstergesidir. Aynı zamanda Anadolu kadınlarının taşıdığı ruhu ve duygularının da dışarıya yansıtılma aracıdır. Oyalar yapılış tekniklerine göre ayrılmaktadır. İğne ile yapılan oyalar, tığ ile yapılan oyalar ve firkete ile yapılan oyalar… Bu oyalar arasında en çok bilineni ise iğne oyasıdır. İğne oyasında bazı çeşitli malzemeler kullanılmaktadır. Yazımızın devamında iğne oyası malzemeleri nedir?, iğne oyası malzemeleri örneklerini satın almak için gereken miktar nedir?, Yani iğne oyası modelleri üretebilmemiz için gerekli olan malzemelerin fiyatları nedir?, gibi soruların cevaplarını da vereceğiz.

Anadolu da geçmiş zamandan günümüze kadar gelen tülbent geleneği bulunmaktadır. Bunların yanında bebek örtüleri, çay tepsi örtüleri, masa örtüleri, bohça kenarları gibi pek çok yerlerde iğne oyası ile yapılan oyalar kullanılmaktadır. İğne oyası yapılma oranına göre azalma göstermektedir. Azalmış olmasına rağmen günümüzde hala kullanımı ve sanat etkinliği alinde etkisini sürdürmeye devam etmektedir. Anadolu’da çıkan her çeyiz bohçasının içerisinde hemen hemen iğne oyası mutlaka bulunmaktadır.

İnsanlar içerisinde bulundukları ruhsal durumları iğne ve iplik sayesinde bir sanat eserine dönüştürmektedir. İğne oyası ise düğüm şeklinde işlenerek sevgiliye ulaşmayı ifade etmek için işlenmektedir. Bunun yanında çeyizi de süsleyen bir el sanatıdır.
İğne oyasının yapım aşamasında ipek iplik kullanılmaktadır. İğne ile küçük küçük atılan düğümler ile belirli şekillerin oluşturulması ile ortaya çıkmaktadır. İğne oyasında kullanılan düğüm tekniklerinin isimleri bulunmaktadır. Bunlar ise kare ve üçgen düğüm olarak geçmektedir. İğne oyası modelleri yapımı kolay ve ağır modeller olarak fark göstermektedir. Yapılan modelleri yapabilme zorluğu iğne oyasının fiyatını etkilemektedir.

İğne Oyası İçin Gerekli Malzemeler Nedir?

İğne oyasında işleme esnasında genellikle ipek iplik kullanılmaktadır. Bunun yanında iğne oyası işlemesinde ipliğin hem pürüzsüz hem de bükümlü olması oldukça önemlidir. Fakat bu tür iğne oyası ipliklerini satın almak ve bulmak oldukça pahalı olduğu için farklı seçenekler denenmiştir. Genelde maliyet olarak daha uygun olan sentetik iplikler kullanılmaktadır. Sentetik ipliğin yanında pamuk iplikte iğne oyası işlemesinde oldukça fazla kullanılmaktadır. Ancak sentetik iplik ile yapılan iğne oyası modelleri, pamuk iplik ile yapılanlardan fiyat olarak daha ucuz bir seçim olacaktır.

İpucu: İplik çeşitleri, modelleri, üretimi, kullanım alanları ve fiyatları hakkında detaylı bilgi almak için >>> “Doğal ve Sentetik İplik Çeşitleri ve Özellikleri Nedir?”

İğne oyasını yapmak için en önemli malzeme iğnedir. Bunun yanında nakış makası ve oyanın merkezini sabitleştirmek için tığ da zaman zaman kullanılmaktadır. Yapılan iğne oyasının dik ve düzgün bir şekilde durmasını sağlayan bazı sertleştiriciler de kullanılmaktadır.
İğne oyasının yapımında zaman zaman motife göre boncuklar kullanılmaktadır. Bu boncuklar silindir, kesme, mat veya parlak olarak çeşitlilik göstermektedir. İğne oyasını yapan kişinin duygularına ve yapmak istediği motife göre seçim yapılabilmektedir.

İğne oyasının kullanıldığı alanlar sınırlı değildir. Bu modellere bakıldığında iğne oyası en çok flar modeli, iğne oyası kolye modeli, iğne oyası namaz örtmesi modeli şeklinde pek çok alanda uygulanmaktadır.

İğne Oyası Modelleri Nasıl Yapılır?

İğne oyasına başlamadan önce ilk defa yapıp yapmadığınız oldukça önemlidir. İlk yapmaya başlayanlar öncelikle bilen bir insandan bir süreliğine kurs alması gerekmektedir. Çünkü temel bilgileri öğrenmek için bile epey bir zaman gerekmektedir. Bu temel iğne oyası yapımı bilgilerini öğrendikten sonra binlerce çeşit iğne oyası modellerini yapabilecek bilgi ve beceriye sahip olabilirsiniz. Bunu en kolay,YouTube üzerinde yer alan anlatımlı iğne oyası yapımı videolarından yardım alarak yapabilirsiniz. Böylece kendiniz pratik yaparak iğne oyası yapımını gerçekleştirmiş olursunuz.

İğne oyası modeli sadece anlatımla kavranabilecek bir uygulama türü değildir. Böyle durumlarda videolu anlatımlar oldukça faydalı olacaktır. İğne oyasının yapılış aşamasında zürafa yapımı, dağ yapımı, pırpır yapımı gibi yapılışı kolay modeller öğrenmek için oldukça idealdir. Bu başlangıç modellerinin öğrenilmesinin ardından ve iyi bir şekilde tecrübe edindikten sonra başka modellere geçebilirsiniz. Bu modeller boncuklu iğne oyası, püsküllü iğne oyası, çiçekli iğne oyası gül yapımı iğne oyası gibi biraz zor olan modelledir.

İğne Oyası Yapılışı İçin Püf Noktaları

İğne oyasının yapımında öncelikle temel tekniklerin öğrenilmesi gerektiği unutulmamaktadır. Böylece diğer modelleri de işlemek zor olmayacaktır. İğne oyasının işlenmesinde videolu anlatımlardan yardım alarak kolay iğne oyası modellerinden başlayıp zor olana doğru gidebilmeniz mümkündür.
İğne oyasının yapım aşamasında dikkat etmeniz gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Bunlara baktığımızda;

• İğne oyasını bir yazma kenarında uygulamak istiyorsanız kullandığınız iğnenin küçük olmasına dikkat etmeniz gerekmektedir. Çünkü büyük iğne kullanılması durumunda yazmada büyük delikler açılmaktadır. Bunu engellemek için küçük iğne kullanılması gerekmektedir. Ayrıca kullanılan iğnenin kırık ve eğri olmaması da oldukça önemlidir.
• İğne oyası yapım aşamasında iğnenin batmama (kumaşa işlenememe) riskine karşı ince olmasına dikkat etmeniz gerekmektedir. İğne oyasına başlarken iğneye dolamış olduğunuz ilk düğüm iki tane olmalıdır. Bu, oyanızın dik durmasını ve düzgün görünmesini sağlamak amacı ile yapılmaktadır. İğne oyası yapımında oyanın duruşu oldukça önemlidir. Bunun için öncelikle atılan düğümlerin sert ve sıkı olması çok önemlidir.
• İğne oyasında kullanılan ipin pürüzsüz olmasına dikkat etmeniz gerekmektedir. Böylece ortaya çıkan motifler pürüzsüz bir görünüme sahip olmaktadır. İğne oyasında motiflere atılan düğümlerin de net görünebilir olması gerekmektedir.
• İğne oyası bittikten sonra kullanılan ipin türüne göre ütü yapmanız gerekmektedir. Eğer sentetik ip ile iğne oyası yapmışsanız çok sıcak ütüleme gerçekleştirmemelisiniz. Aksi takdirde iğne oyalarınız zarar görebilir.
• İğne oyasını yaparken yapıldığı tarafın oyanın tersi olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
• İğne oyasının bitiminden itibaren kullanılan kolanın temiz olması gerekmektedir. Böylece yapılan motifler daha dik durmaktadır.

En Kolay ve Yeni İğne Oyası Modelleri Nedir?

İğne oyası Anadolu’nun kuruluşundan itibaren farklı bölgelerde yapılışı görülmektedir. İğne oyası yapımında kullanılan farklı aletler, farklı motifler gibi varyasyonlar görülmektedir. Bu varyasyonlar incelendiğinde, iğne oyasının kullanılış biçimi arasında pek fark bulunmadığı tespit edilmiştir.

İğne oyası yapımında pek çok farklı modeller bulunmaktadır. Bu modellerin yapımında ilmeklerin yan yana gelmesi ile oluşan zürafalar iğne oyasının temelini oluşturmaktadır. Bu zürafa modelinin yapılışı bakımından ikiye ayrıldığı görülmektedir. Gözeme tekniği olarak da bilinen bu uygulamanın iki temel örneği, gözemeli ve gözemesiz zürafa modelidir.

Gözemeli olarak bilinen teknik daha çok üç boyutlu şekilde kullanılmaktadır. Gözemesiz iğne oyası modeli ise daha çok kenar oyası denilen başörtüye, mendile işlenen modeldir. Bu model iğne oyaları arasında oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

İğne oyası yapılırken iğnenin üzerine bir defa veya iki defa ip dolanarak başlatılmaktadır. Türklerin yapmış oldukları iğne oyası modellerinde bu işlem iki defa dolanmaktadır. Genellikle öncelikle kenar motifleri yani suları yapılmaktadır. İğne oyasına model işlenirken sağdan sola doğru işlenmektedir.
Arap iğne oyası modellerinde ise iplik iğneye bir defa dolanarak motif başlanmaktadır.

İğne oyasında zürafa modelini yapmak için kenar kıvrılma işlemi yapılan örtünün kenar kısmına paralel olacak şekilde parmaklara örtü sıkıştırılarak gerçekleştirilmektedir. Zürafa yapımı iğne oyasının temelini ifade etmektedir. Zürafalar yapılarak iğne oyasında su ve motiflerin yapımı süreçleri uygulanır.

İğne oyasında iplik iki defa sarılarak yapılırsa yapılan motif daha dik bir şekilde durması sağlanmaktadır. İğne oyası şerit üzerine, zincir üzerine ve kumaş kenarına yapılabilmektedir.
İğne oyası motifi yapımında genellikle ipek iplikler kullanılmaktadır. İstenilen motife göre sertlik verilmek istenilirse bunun için at kılı iplikleri veya ince tel iplikler kullanılmaktadır. İğne oyasının bitmesi durumunda ise sert ve dik duruşu sağlamak için yumurta akı veya sertleştiriciler kullanılabilir. İğne oyası örneklerine bakıldığı zaman pek çok farklı alanda binlerce çeşitliliğe sahip uygulamaların ustalıkla yapıldığı görülmektedir.