İkat Kumaş

İkat Kumaş Genel Özellikleri Nedir?

İkat kumaş nedir?, Öncelikle zamanı olmayanlar için kısaca özetleyelim…

• Kumaşın İsmi: İkat Kumaş
• Kumaşın İçeriği: Çeşitli doğal veya sentetik liflerden oluşur. 
• Tahmini İplik Sayısı Varyasyonları: Kullanılan kumaşa bağlı olarak değişir.
• Kumaşın Nefes Alabilirliği: Kullanılan liflerin özelliğine göre değişir (doğal lifler genellikle daha iyi nefes alabilirliğe sahiptir)
• Nem Emme Becerisi: Kullanılan liflerin özelliğine göre değişir. (doğal lifler genellikle daha emicidir)
• Isıyı Hapsetme Gücü: Kumaşın üretildiği liflerin ne olduğuna bağlı olarak değişir.
• Esneme Gücü: Kullanılan liflere göre değişmektedir
• Tüylenme: Kumaş yapısına göre değişir.
• İlk Üretici Ülke: İkat kelimesinin kökeni oradan geldiği için Malezya olduğu tahmin edilmektedir.  
• Günümüzdeki En Büyük İhracatçı Ülke: Her lif çeşidine bağlı ikat kumaş türleri ayrı ülkeler tarafından ihraç edilir.
• Önerilen yıkama sıcaklıkları: Sentetik ve pamukluluk oranına göre yıkama sıcaklığı ayarlanmalıdır.
• En Çok Bilinen Kullanım Alanları: İkat kumaşın en çok kullanıldığı ürünler halı, yastık kılıfı, nevresim, kırlent, yatak örtüsü, ve ikat desenli perde ve çantalardır. Şallar, eşarplar, duvar askıları, kilimler, gömlekler, pantolonlar, bluzlar, elbiseler, gece kıyafetleri, çoraplar, kazaklar vb. ürünlerde de kullanılabilir.

İkat Kumaş Nedir?

İkat, kumaşın belirli kısımlarının “dirençli” boyamasını sağlamak için çeşitli tekniklerin kullanıldığı, dirençli boyama adı verilen bir işlemle elde edilen özel bir kumaş desenidir. Dünyanın pek çok yerinde geleneksel olarak “ikat” üretildiği gerçeğine rağmen, model için bu malayca terim uluslararası moda tasarımı sözlüğünde sıkışıp kaldı.

İkat Ne Demek?

İpliklerin boyanmak istenmeyen kısımlarının ağaç kabukları, yapraklar veya balmumuyla sarılarak boyaya batırılması ile yapılan, en çok da Endonezya’da yaygın olan bir tür boyama tekniğidir.

İkat Desen Ne Demek?

İkat desen dokunduktan sonra boyanmak yerine iplikken boyanıp dokunan desenlerdir. İkat kumaş nedir? sorusuna da aslında cevap olarak “İkat desenlere sahip kumaşlar” diyebilirdik. Ama bu kadar basite indirgemeyelim. İkat kumaş hakkında bilmemiz gereken çok şey var. Devam edelim…

İkat Kumaşın Tarihi 

İnsan uygarlığı tarihinin ilk dönemlerinde, dünyanın dört bir yanındaki halklar, ipliği istenen desenlerde birbirine bağlayarak ve demetler halinde boyayarak inanılmaz derecede karmaşık ve güzel giysiler yapmanın mümkün olduğunu ortaya koymuşlardır. İkat kumaşının tam olarak nerede ortaya çıktığı belirsizdir. Ancak birçok Doğu Asya, Güneydoğu Asya, Orta Doğu ve Avrupa medeniyetinin merkezi bir kültürel eseridir.

Günümüzde İkat Kumaş

İkat kumaşı endüstriyel makinelerle yapmak artık çok daha kolay. Bu kumaşı yapmak için önceden elyafların elle demetlenmesi gerekliyken, aynı etki artık teknolojik olarak minimum maliyetle elde edilebiliyor.

Daha önce boyalı bir giysi giydiyseniz, ikat olma olasılığı yaklaşık üçte birdir. Kumaş boyamanın o kadar çok yolu yok, muhtemelen bu yüzden tarihin çeşitli noktalarında bu kadar çok farklı kültür ikat boyama yöntemine rastladı.

İkat Kumaş ile Batik Kumaş Arasındaki Fark Nedir?

Batik, kumaş dokunduktan sonra gerçekleşen tekstil boyama tekniklerinin örnekleridir. İkat boyama ise iplik kumaşa dokunmadan önce gerçekleşir. Bu da çok farklı bir görünümle sonuçlanır.

İkat Kumaş Nasıl Yapılır?

İkat kumaşı, boyaması iyi alan herhangi bir tekstil elyafı ile yapılabilir. Yaygın geleneksel ikat malzemeleri arasında ipek ve yün bulunur. Ancak aynı şekilde suni ipek, polyester ve çeşitli diğer sentetik elyafları da boyayabilirsiniz.

Kumaş ipliği elde edildikten sonra kalın ipler halinde demetlenir ve belirli bir desende boyanır. Daha sonra bağlar çıkarılır ve iplik dokuma için düz olarak serilir. Kumaş dokunduktan sonra, ilk olarak iplik demetine boyanmış olan desen görünür. Diğer tüm tekstiller gibi ikat da kesilmeden, dikilmeden, paketlenmeden ve sevk edilmeden önce işlenebilir, yeniden boyanabilir veya herhangi bir sayıda farklı işleme tabi tutulabilir.

İkat Kumaşın Kullanım Alanları

İkat kumaş kullanım alanları nedir? diye baktığımızda ikat desen kumaş modelleri, çeşitli kategorilerde kullanılmaktadır:

Dekor

Yastık kılıfları, çarşaflar ve diğer yatak ürünleri genellikle ikat desenlerine sahiptir. Geleneksel olarak, ikat duvar süslemelerinde sıklıkla kullanılırdı. Günümüzde ikat desenleri hala dünya çapında duvarlarda yaygındır. 

Giyim

Bluzlardan streç pantolonlara kadar moda endüstrisinin her yerinde ikat yöntemi boyama kullanılıyor. İkat, kadın giyiminde erkeklere göre daha yaygındır.

Aksesuar

Eşarp, şal ve başörtüsü ikatın aksesuarlarda yaygın kullanım alanlarıdır. Elbette, ayakkabılar, çantalar, kemerler ve diğer eşyalar da ikat desenleri taşıyabilir. Ancak bu tasarımlar orijinal olarak demet boyama yerine basitçe basılabilir.

İkat Kumaş Üreticileri Nerede Bulunur?

Bu, ikat kumaşını yapmak için hangi elyafın kullanıldığına bağlıdır:

İpekten İkat Kumaş

Hindistan, dünyanın en büyük ipek üreticisi olmaya devam ediyor. Çin’de büyük miktarda ipek üretilirken, Hindistan her zaman dünyanın doğal ipek endüstrisinin merkez üssü olmuştur.

Pamuklu İkat Kumaş

Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan’ın tümü büyük miktarlarda pamuk üretiyor. Ancak 2019’da Hindistan, bu doğal elyafın dünyanın en büyük üreticisiydi.

Yünlü İkat Kumaş

Avustralya ve Yeni Zelanda birlikte yüz milyonlarca koyuna ev sahipliği yapmaktadır. Ancak Avustralya daha büyük olduğu için dünyanın önde gelen yün üreticisidir.

Suni İkat Kumaş

Çin, ikat desenli suni tekstil üretiminde dünya lideri olmaya devam etmektedir.

İkat Kumaş Fiyatları

Birkaç farklı faktör ikat kumaşın nihai maliyetini etkiler:

Örgü Çeşidi

Bazı ikat türleri diğerlerinden daha karmaşık ve güzeldir. İkat kumaşınıza ne kadar çok iş harcanırsa, o kadar çok ödeme yapmanız gerekecektir.

Örgü Kalitesi

İkat dokumanın ve boyamanın onlarca yolu vardır. Bu tekniklerden bazıları, bugün hala uygulanmakta olan atadan kalma yönergeleri takip eder ve diğerleri, hiçbir kişiliği veya kültürü olmayan ağır fabrika makineleri tarafından üretilir. Seri üretilen ikat genellikle en ucuzudur ve el yapımı kumaşlar oldukça pahalıdır. 

Kullanılan Malzemenin Cinsi

İpek ve yün, orta aralıkta pamukla birlikte daha yüksek kumaş maliyetleri aralığındadır. Suni lifler, yaygın olarak popüler olmalarına yol açan en ucuz seçeneklerdir. Ancak ödediğinizin karşılığını alırsınız. Tüm işaretler bunun 100 yıl sonra hala varlığını koruyan doğal lifler olduğunu ve sonunda tarih kitaplarına düşecek olanın sentetik kumaş olacağını gösteriyor.

İkat Kumaş Türleri Nedir?

İkat türleri arasındaki farklar genellikle örgü stilindeki değişikliklerle ilgilidir:

1. Çözgüye Bağlı İkat Kumaş

Çözgü ikatında çözgü iplikleri ikat desenlerinde, atkı iplikleri ise düz renkte boyanmaktadır.

2. Atkıya Bağlı İkat Kumaş

Atkı ikat, çözgü ikatının tersidir. Desenli kısım atkı ipliğidir ve çözgü ipliği tek renktir.

3. Çiftlik Durumuna Bağlı İkat Kumaş

İkat’ın en karmaşık şekli olan double ikat, ikat boyalı hem çözgü hem de atkı ipliklerine sahiptir. Bu iki kalıbı mükemmel bir şekilde örtüştürmek çok zordur. Bu nedenle double ikat diğer çeşitlerden daha değerlidir.

4. Bölgesel Farklılıklara Bağlı İkat Kumaş

Şu ya da bu şekilde ikat, dünyadaki hemen hemen her kültür tarafından yapılmıştır. Bu boya tekniğinin kapsayamayacağı çok fazla bölgeye özgü formu var. Ancak dünyanın neresinde olursanız olun hemen hemen her yerde tanıdık ikat desenleri bulacağınızdan emin olabilirsiniz.

En çok kullanılan diğer ikat kumaş türleri ise şöyledir:

• Şifon ikat kumaş
• İkat kadife kumaş
• İkat döşemelik kumaş
• Özbek ikat kumaş

İkat Kumaş Üretiminin Çevresel Etkileri Nedir?

Her şey kumaşın nasıl yapıldığına bağlı!

Doğal Lifler

Doğal liflerle kirletilmesi kesinlikle mümkün olsa da, bu tür tekstiller genellikle çevre açısından sentetik kumaşlara göre daha duyarlıdır. Bu farklılığın ana nedenlerinden biri biyolojik olarak parçalanabilirliktir. Dünya’nın yüzeyindeki her doğal lif, 100 yıl veya daha kısa bir süre içinde biyolojik olarak parçalanır ve biyosfere geri döner. Ancak mevcut iyimser tahminlere göre, petrokimya bazlı plastiklerin çevreden tamamen yok olması on binlerce yıl alabilir.

Doğal lifler arasında en çok kirletici pamuktur. Organik, sürdürülebilir uygulamalar kullanarak pamuk yetiştirmek mümkündür. Ancak sürdürülebilirlik hala dünya çapında bir norm değildir. Çoğu pamuk üreticisi, daha ucuz oldukları için kimyasal böcek ilaçlarına ve gübrelere başvurur. Fakat bu durum felaket sonuçlar doğurur. Sürdürülebilir olmayan tarım uygulamaları, genotoksinleri, ksenoöstrojenleri ve diğer zararlı bileşikleri çevredeki ortama sokmanın yanı sıra, gelecek nesiller için nörodejeneratif hastalığa neden olacak toksik ağır metallerle toprağı da tohumlamaktadır. 

Öte yandan yün ve ipliği karıştırmak neredeyse imkansızdır. İpek üretimi hiçbir böcek ilacı veya gübre gerektirmez. Teknik olarak, ipekböcekleri dut ağaçlarında bir zararlıdır ve rakipleri yoktur.

Pek çok yün türü vardır ve örneğin nadir keçi ve tavşanlardan alınan bazı biçimler hiçbir zaman gerçek anlamda sürdürülebilir olmayabilir. Bununla birlikte, sıradan merinos yününün organik olarak hasat edilmesi kolaydır. Sürdürülebilir uygulamalar, koyunların ve insanların daha önce hiç olmadığı kadar iyi bir şekilde işbirliği yapmasına yardımcı olur.

Yapay Lifler

Belki de doğal yasalara aykırı olarak yaratıldıkları için, yapay lifler ve doğal çevre hiçbir zaman iyi bir harman oluşturamadı. Dünyanın dört bir yanında ve okyanuslarında plastik çöp dağları birikti ve birçok faydasına rağmen organik yaşama tamamen zıt görünen petrokimyasal bazlı maddelerle kendimizi ve gezegenimizdeki tüm yaşamı yavaş yavaş zehirliyoruz.

Yapay Liflerin Çevreye Zarar Verdiği Aşamalar Nedir?

Elyafın Yıkanma Süreci

Sıvı tekstil tabanı oluşturulduktan sonra ekstrüde edilir ve elyaf formuna sertleştirilir.  Bu lifler daha sonra, genellikle uygunsuz bir şekilde atılan çeşitli kimyasallarla yıkanır. 

Üretim Sonrası Aşama

Alev geciktiriciler ve diğer bilinen toksik işlemler, üretimden sonra sentetik giysilere yaygın olarak uygulanır.  

Sentez

İzole edilmiş petrokimyasal moleküllerin, lif haline gelmesi için diğer maddelerle kaynaştırılması gerekir. Bu işlem genellikle daha fazla kimyasal atığın üretilmesini içerir. 

Moleküler İzolasyon

Çoğu petrokimyasal, ham petrolden izole edilmiştir. Çoğu durumda, yağın geri kalanı boşa harcanır ve genellikle doğru olmayan şekillerde atılır. 

Sonuç:

Binlerce yıldır ikat, geride hiçbir toksin bırakmadan kolayca biyolojik olarak parçalanan güvenli, doğal boyalarla yapılmıştır. Bununla birlikte, petrokimyasal bazlı boyalar hem insan vücudu hem de çevre için oldukça toksik olabilir.

İpucu: Doğal ve sentetik lifleri detaylıca ele aldığımız yazıyı okumak için >>> “Tekstil Elyafı Nedir?”

İkat Kumaş Satıcıları Hangi Sertifikalara İhtiyaç Duyar?

Kullanılan kumaşlara bağlı olarak çeşitli ikat sertifikaları mevcut olabilir: 

İpekli Kumaş ile İlgili Sertifikalar

Silk Mark, dünyanın önde gelen ipek kumaş sertifikasyonudur. Bu kuruluş Hindistan merkezlidir ve tarihsel olarak binlerce farklı ipek ürününü ve üreticisini sertifikalandırmıştır.

Pamuklu Kumaş ile İlgili Sertifikalar

Pamuk için USDA organik sertifikasyonu bir dereceye kadar gönül rahatlığı sağlar. Ancak pamuklu kumaşın gerçekten organik olduğundan emin olmak istiyorsanız, Global Organik Tekstil Standardı (GOTS) sertifikasına sahip olup olmadığına bakın.

Sentetik Elyaflı Kumaşlarla İlgili Sertifikalar

ISO, sentetik elyaflar için saflık ve kalite sertifikası sağlayan bir kuruluştur ve eğer sentetik ikatınız geri dönüştürülürse, Global Recycle Standard (GRS) sertifikası için de uygun olabilir.

Yünlü Kumaşlar ile İlgili Sertifikalar

Yün ikat kumaşı ararken, Woolmark onaylı olup olmadığına bakın. Bu efsanevi yün üreticisi, sektördeki diğer üreticiler için de çıtayı belirledi ve herkes Woolmark onay mührüne güveniyor.

İkat Kumaşın Modadaki Yeri

İkat trendi hala çok güçlüdür. Yatak takımından pistlere kadar her yerde bu desen görülebilir. Günümüzde ikat, taze ve çağdaş bir tasarım öğesi olarak kabul edilse de, pek yeni sayılmaz. Aslında, binlerce yıldır derin bir tarih ve gelenekle doludur.

Pek çok hızlı moda markası, sürecin köklerine çok az saygı duyarak ya da hiç umursamadan ikat çılgınlığına atladı. Şirketlerin kültürel tahsis konusunda kendilerini içine soktukları yapışkan durumlar düşünüldüğünde bu büyük bir hata.

Afrika’da İkat Kumaş

Afrika’da ikat tekniği esas olarak Dioula halkı (bugünkü Mali’den kuzey Fildişi Sahili’ne ve güney Burkina Faso’ya göç eden) ve Nijerya’daki Yoruba halkı tarafından uygulandı. Dioula, dokuma yeniliğinin Batı Afrika’ya yayılmasında etkili oldu ve şaşırtıcı derecede karmaşık ikat motiflerinde uzmanlaştı. Kumaşları, ayrıntılı atkı tasarımlarının yanı sıra “suruku kawa” veya “benekli sırtlan” olarak adlandırılan desenli bir çözgü ikat ile karakterize edilir. Youruba, tanınmış ve çok yetenekli bir erkek dokumacı grubudur. Kendine özgü “aso oke” kumaşı, bantlarda ikat detaylarının yer aldığı, genellikle indigo ile boyanmış çizgili dokuma bir kumaştır.

Japonya’da İkat Kumaş

Japonya’da ikat “kasuri” olarak anılır ve tarihi 7. yüzyıla kadar uzanır. Dünyanın pek çok yerinde ikat motifleri genellikle geometrik şekiller veya soyut desenlerdir. Ancak Japon dokumacılar, atkı ve çift ikat yoluyla karmaşık resimler yaratmada oldukça yeteneklidir. Tipik olarak indigo ile boyanan bu benzersiz kumaşlar “e-gasuri” olarak bilinir. Battaniyeden cekete kadar her şey için kullanılan bu kumaşlar, çiçekler ve ağaçlar, hayvanlar ve hatta tanrılar gibi uğurlu, anlamlı sembollerle süslendi.  Bugün hala bu teknikleri uygulayan çok az sayıda dokumacı var. Bunu yapan ustalar büyük ölçüde saygı görüyor.

Endonezya’da İkat Kumaş

Bali, Endonezya, bol miktarda parlak renkler ve karmaşık tasarımlarla karakterize edilen çok sayıda ikat stiline ev sahipliği yapmaktadır. En çok bilinen Endonezya ikat türü, Tenganan Pegeringsingan köyünden kaynaklanan bir teknik olan “geringing” dir. Süreç inanılmaz derecede karmaşık hatta belki de herhangi bir ikat arasında en karmaşık olanı. Boyamadan önce, kırmızı boyaların en parlak halini alması için iplik 42 gün mum fıstığı yağı ve odun külü banyosunda bekletilir. İplik daha sonra kurutulur ve dirençle bağlanır ve indigo boyası eklemek için yakındaki bir köye gönderilir (Tenganan’da indigo yasaktır). Bu daha sonra kırmızı ile boyanır ve iki ton derin, hoş bir pas rengi oluşturur. Dokuma işlemi sırasında, desenin tam olarak dokunması için atkı sürekli olarak ayarlanmalıdır. Ayrıca kadınlar adet dönemindeyken kumaşı dokuyamazlar ve iş dokunmadığında beyaz bir bezle örtülür.  Neden böyle bir batıl inanç var?  Bu kumaş, kullanıcıyı talihsizlikten koruyabilecek sihirli özelliklere sahip olduğuna inanılan çeşitli törenlerde ve özel günlerde kullanılır.

Guatemala’da İkat Kumaş

Guatemala, ikat dokumacılığının hala sıkça uygulandığı birkaç yerden biridir. Maya halkının direnç boyama teknikleri geliştirdiğine dair kanıtlar olmasına rağmen, “jaspe” olarak anılan teknik İspanya’dan getirildi. Ikat, 18. yüzyılın sonlarından beri Guatemala dokuma kültüründe eteklerden huipillere kadar her şeyde kullanılan bir elyaf haline geldi. Tasarım ve motif renkleri, dokumacıların geldiği alana ve kumaşın ne için kullanılacağına göre değişir. Örneğin, Tzutujil halkı sık sık kuş resimleri içeren ikatlar yaratır ve geleneksel erkek pantolonlarında uzmanlaşır. Dokuma, öncelikle sırt bantlı tezgahlarda yapılır.

Modern İkat Kumaş

Şu anda mağazalarda ikattan ilham alan birçok tasarım görsek de, bunların çoğu baskı ve gerçek ikat değil. Neyse ki, tüketiciler giysilerinin nerede ve nasıl yapıldığının çok daha fazla farkına varıyor ve gerçek olan el yapımı ürünü takdir etmek, taklitlerin popülerliğiyle mücadeleye yardımcı oluyor.  Örneğin, kadın giyim markası Ace & Jig koleksiyonlarında ikat da dahil olmak üzere sıklıkla el dokuması kumaşlar kullanıyor.

İkat dokuma tekniği başta üretildiği yöreye göre farklılık göstermekle beraber her dokumacının kendine has dokuma teknikleri mevcuttur. 

Dokumadan bahsetmişken biraz da bilgi verelim…

Dokuma Kumaş Nedir?

İpliklerin birbiri üzerinde farklı düzenlerle üstten veya alttan geçirilmesiyle oluşturulur ve bu şekilde farklı dokuma kumaş türleri elde edilir. 

En ünlü dokuma kumaş türlerine de bakalım…

Dokuma Kumaş Çeşitleri Nelerdir?

Şifon Kumaş

Sert bükümlü iplilerden üretilen ince hafif kumaşlardır. Dokuma şifon kumaş fiyatları metre üzerinden ortalama 25 TL’dir. 

Krep Kumaş

Çözgü veya atkıda veya her ikisinde çok bükülmüş ipliklerden oluşan buruşuk bir yüzey ile karakterize edilen kumaş türüdür. 

Kot (Denim) Kumaşı

Çapraz şeritli dokumaya sahip, orijinali yalnızca pamuktan üretilen dokuma kumaş türüdür.

Flanel Kumaş

Flanel, düz veya dimi dokumada dokunan karakteristik yumuşak tuşe sahip, yünlü bir kumaştır. 

Gabardin Kumaş

Gabardin kumaş berrak ve sıkı dokunmuş, çözgü yüzlü bir dimi kumaştır. Dokuma gabardin kumaş satanlar satışlarını online veya mağazalarında gerçekleştirmektedirler. 

Kadife Kumaş

Aslen ipekten yapılmış olan çözgü kesim havlı bir kumaş türüdür. Rayon’da da üretilmektedir

Keten Kumaş

Parlak, esnekliği az ve pamuğa göre daha dayanıklı bir kumaş türüdür. 

Velur Kumaş

Kesik havlı yüzeyinde nervür görüntülü düz renkli kumaşlardır. 

Buckram Kumaş

Yapıştırıcılar ve dolgular ile elde edilmiş, hafif gevşek dokunmuş bir kumaştan yapılan sert kaplamalı bir kumaştır. 

Kambrik Kumaş

Kambrik, düz dokuma ile dokunan sert bir bitiş ile üretilen hafif kumaştır. 

Kanatlı Kumaş

Sıkıca paketlenmiş kalın çözgü ipliklerinden üretilen orta ağırlıkta pamuklu bir kumaştır. 

Bez Kumaş

Açık dokumaya sahip hafif, popüler ve şeffaf bir kumaştır. 

Chintz Kumaş

Düz dokuma, orta ağırlıklı ve pamuklu bir kumaştır. 

İpucu: Dokuma kumaş türleri hakkında daha derin bilgilere ulaşmak için >>> “Dokuma Kumaş Çeşitleri”

Toptan veya Metre ile Satın Alırken Dokuma Kumaş Fiyatları Ne Kadar Olur?

Dokuma kumaş fiyatları ne tür dokuma kumaşlar olduğuna göre değişmektedir. Dokuma kumaş satın almak istediğinizde doğal lif kaynaklı dokuma kumaşların sentetik elyaf kullanılanlara göre daha pahalı olduğunu görebilirsiniz. El dokuması kumaşlar diğer ikisine kıyasla çok daha yüksek rakamlarla fiyatlandırılabilmektedir. 

Dokuma Kumaş Fabrikaları Nerededir?

Dokuma kumaş fabrikaları ülkemizde yaygın olarak başta Bursa olmak üzere İstanbul, Tekirdağ (Çorlu), Ankara, Kahraman Maraş, Kayseri, Gaziantep ve İzmir’de bulunmaktadır.