İÇİNDEKİLER
Sürdürülebilir Tekstil Nedir?
Son zamanlarda sıkça duyduğumuz “sürdürülebilir tekstil” deyimi, gün geçtikçe önemini daha da artırıyor. Peki bu “sürdürülebilir tekstil” nedir?, ne anlama gelir? Birlikte ele alalım…
Tekstil endüstrisi büyük oranda ham madde temeline dayanan bir alandır. Tekstilde kullanılan hammaddeler doğal ve sentetik elyaflar olarak ikiye ayrılmıştır. Bu doğal ham maddeler pamuk ve kenevir gibi bitki kaynaklı veya deri, yün, ipek gibi hayvansal kaynaklıdır.
Sentetik elyaflar ise kimyasal işlemler sonucu oluşturulan polimer yapılardan üretiliyor. Üreticiler doğal elyafları kumaş formuna getirene kadar farklı işlemlerden geçiriyor. Bu süreçte gübreleme, ilaçlama, yıkama, boyama gibi aşamalarda birçok kimyasal madde kullanıyorlar. Oluşan atıklar uygun şekilde imha edilmediğinde çevreye ciddi zararlar verir. Bu zararları minimum düzeye indirmek için girişimciler kullanılan ham maddeleri tekrar kullanmayı amaçlıyor. Ek olarak sentetik liflerde kullanılan PET gibi kimyasalları atılmış pet şişeleri toplayarak yeniden kazanmayı amaçlıyorlar.
Tekstil sektöründe en çok kullanılan bir diğer madde ise sudur. Bir pamuk tişörtün, pamuğun üretim aşamasından tüketiciye ulaşana kadar harcadığı su miktarı ortalama 2000 litredir. Her gün binlercesinin üretildiği ve atıldığı düşünüldüğünde ortaya tonlarca suyun kullanıldığı sonucu çıkıyor. Fast-Fashion olarak da geçen hızlı moda akımı, küresel ısınma ile bir araya geldiğinde her geçen gün kaybettiğimiz su miktarı önümüzdeki yıllarda ekosistemde büyük problemlere neden olacaktır.
Tüm bu bahsettiğimiz problemlerin önüne geçmek ve ham madde tüketimini yavaşlatmak için en doğru yol sürdürülebilir tekstil yöntemlerini seçmektir.
Tekstilde Sürdürülebilir Tekstil Üretimi Nedir?
Sürdürülebilir tekstil üretimi son yıllarda oldukça kulağımıza çalınmaya başlayan bir ifade. Artan çevre bilinci, azalan ham madde kaynakları, hızlı moda olarak dilimize geçen fast-fashion furyası nedeniyle üreticiler tekstilde sürdürülebilir üretim yolları bulmaya çalışıyor. Bu bağlamda geri dönüşüm, teknolojik makineler ile kaynak israfını minimum düzeye indirme çabaları kendini göstermeye başladı.
Üreticiler kullanılan kumaşları yeniden sektöre katmaya çalışıyor. Bu nedenle kullanılıp atılan tekstil ürünlerini topluyorlar. Doğada çözünebilecek ürünler tüketmeye daha fazla özen gösteriyorlar. Sentetik elyaflar üretmek için ham maddelerini diğer sentetik ürünleri toplayarak elde etmeye çalışıyorlar.
Üreticilerin bu emekleri yavaş yavaş karşılığını bulmaya başladı. Alıcı konumundaki insanlar sürdürülebilir ev tekstili ürünlerini, sürdürülebilir kıyafetleri tercih etmeye başladı.
Büyümeye ayak uydurmak ve daha çevre dostu elyaflara odaklanmak için tekstil şirketleri, teknik tekstiller için geri dönüştürülmüş malzemelerden ve doğal kaynaklardan elyaflar geliştiriyor.
Teknik Tekstiller
Çoğu insan tekstili düşündüğünde, giyim veya ev eşyası için kullanılan geleneksel tekstiller hakkında düşünüyorlar. Bununla birlikte, tekstil ürünlerinin kullanımı, çoğu kişinin sandığından çok daha çeşitli ve yüksek teknolojidir. Geleneksel olmayan veya teknik tekstil uygulamaları, küresel tekstil pazarının yaklaşık yüzde 27’sini oluşturuyor. Bazı Batı ülkelerinde payı yüzde 50 iken Hindistan’da yüzde 11’dir. Teknik tekstil sektörü en hızlı büyüyen sektörlerden biri olarak kabul ediliyor.
Teknik tekstiller, görünümden çok performansa odaklanan ve şu anda birçok sektörde talep gören malzemelerdir. Fortune Business Insights’ın 2019’dan 2026’ya kadar sektörü analiz eden bir raporuna göre, teknik tekstillerin piyasa değeri 2018’de 159,29 milyar dolar olarak değerlendirildi ve 2010 ve 2026 arasında yüzde 2,7’lik bileşik yıllık büyüme oranında (CAGR) büyümesi bekleniyor.
İlgili kurumlar, Hindistan’daki teknik tekstil endüstrisi geliri, 2017-18 arasında 1,16,217 Hindistan rupisi olarak hesapladı. Yönetim,İç pazarın 2020-21 yılına kadar yüzde 20 YBBO ile 2,00,823 rupiye ulaşması bekliyor. Hindistan teknik tekstil pazarı için temel büyüme itici güçler arasında artan tüketici gelir seviyeleri, otomobiller, sağlık hizmetleri, spor vb. gibi büyüyen son kullanıcı endüstrileri ve genel altyapı ve endüstriyel gelişme yer alıyor. Hükümetin teknik tekstile yatırımları çekmek için attığı adımlar ve girişimler de bu endüstrinin büyümesini hızlandırıyor.
Tekstilde Geri Dönüşüm Nedir?
Tekstil geri dönüşümü elyafların, ipliklerin veya kumaşların geri kazanılması ve oluşan materyalin tekrar faydalı tekstil ürünlerine dönüştürülmesi işlemidir. Tekstil geri dönüşümü için üreticiler farklı kaynaklardan malzemeler topluyor. Günümüzde firmalar atık plastik ürünlerden veya artık kullanılmayan tekstil malzemelerinden geri dönüşüm sağlıyor.
Tekstilde Geri Dönüşüm Nasıl Yapılır?
Toplanan kaynaklar içerik bileşimlerine, durumlarına ve yeniden satıştaki değerlerine göre ayrılması ile ilk aşama gerçekleşmiş olur. Bu kaynaklar tekstil fabrikalarındaki toplama merkezlerinde birikir.
Son yıllarda artan çevre bilinci ile birlikte markalar mağazalarında tekstil geri dönüşüm kutularına yer veriyor. Bir markanın yaptığı fark yaratan bir diğer fiil ise mağazalarına dikiş makinesi koyması. Bu markadan satın alınan ürünlerde herhangi bir sökme veya yırtılma yaşandığında mağazalardan ücretsiz tamiri sağlıyorlar. Bu sayede kullan-at yerine ürünlerin daha uzun süre kullanılması amaçlanmaktadır.
İpucu: Kumaş geri dönüşüm süreçlerini detaylı olarak incelemek için >>> “Kumaş Geri Dönüşüm Rehberi”
Moda ve Tekstilde Sürdürebilirlik
Küresel moda kültüründe son zamanlarda gerçekleşen aşırı tüketim ve atık üretimi sebebiyle, tekstil geri dönüşümü dünya çapındaki sürdürülebilirlik çabalarının temel odak noktası haline geldi.
Küreselleşme ile birlikte gelen sürekli moda değişimi ve hızlı üretim sonucu oluşan hızlı moda akımı ile tekstil atık oluşum hızı büyük bir artış gösterdi. Geri dönüştürülmüş teknolojinin gelişimi, tekstil endüstrisinin doğal kaynakları tüketerek oluşturmak zorunda kaldığı ürünlerin geri dönüşüm sayesinde kaynak israfının önlenmesini sağladı.
Tekstil atığındaki bu artışla başa çıkmak için tekstil geri dönüşüm teknikleri geliştirilmiştir. Öte yandan yeni çözümler araştırılmaktadır. Son zamanlarda, belirli giyim perakendecileri bu geri dönüşüm çabasını benimsemiş durumda. Şimdi değişen tüketici beklentilerine uygun olarak geri dönüştürülmüş tekstil malzemesinden yapılan ürünlerin reklamını yapıyorlar.
Çevreci Tekstil Teknolojileri
Sektör hem doğal hem de sentetik elyaflardan oluşuyor. Ancak sentetik elyaf segmenti, küresel teknik tekstiller pazarında en büyük gelir payına sahip. Bu endüstride kullanılan sentetik elyaflardan bazıları naylon, polyester, akrilik, olefin, PLA ve modakriliktir. Özel özelliklere sahip bazı lifler saran, vinalon, vinyon, spandex, sulphar, twaron, kevlar, nomex, zylon, dyneema / spectra ve vectrandır. Tüm bu lifler petrokimyasallardan üretilir ve önemli miktarda karbondioksit yayar. Gezegenin korunmasına yönelik taahhütlerini sağlamak ve bize tekstil endüstrisi için sürdürülebilir çözümler bulmak gerekiyor. Birçok tekstil şirketi son yıllarda teknik tekstiller için geri dönüştürülmüş malzemelerden ve doğal kaynaklardan elyaf geliştirdi. Yeni geliştirilen sürdürülebilir liflere bakalım…
Sürdürülebilir Tekstil Lifleri Nedir?
1. DuPont Apexa Elyafı
DuPont Apexa, toprağa veya çevreye zarar vermeden endüstriyel kompostlama yoluyla ayrışan çevre dostu bir bozunabilir polyesterdir. Patentli ve yenilikçi bir teknoloji ile gelişmiş bir elyaftır.
Basit CO2 ve H2O’ya bölünerek tekstil israfını azaltır ve çevresel etkiyi sınırlar. Polilaktik asitler ve polibütilen süksinat gibi geleneksel plastiklerle karşılaştırıldığında Apexa, dayanıklılık ve ısı direnci açısından üstün yeteneklere sahiptir. Tekstil atığını en aza indirir. Özelliklerini geliştirmek için yün, pamuk veya selüloz gibi doğal liflerle karıştırıyorlar. Bu sayede onları daha güçlü, daha yumuşak ve daha dayanıklı hale getirir. Japon spor giyim üreticisi Goldwin, Apexa elyaf kullanarak spor giyim pazarlamaya başladı.
2. DuPont Sorona Elyafı
Dupont Sorona elyafı, mısır ve mısır nişastası gibi yıllık % 37 yenilenebilir bitki bazlı bileşenlere sahip kısmen biyo-bazlı bir PTT polyester polimeridir. Yaşam döngüsü değerlendirmesi, Sorona’nın Naylon 6 ‘ya göre yüzde 30 daha az enerji gerektirdiğini kanıtlıyor.
Ayrıca yüzde 63 daha az sera gazı açığa çıkardığını gösteriyor. Naylon 6.6’ya kıyasla Sorona yüzde 40 daha az enerji tüketiyor. Sera emisyonlarını %56 oranında azaltıyor. Öncelikle tekstilde giyim, ev, ofis ve otomotiv iç mekanlarında, konut ve ticari halılarda ve otomotiv paspaslarında kullanımda.
3. Jutecell Elyafı
Jutecell elyafı, Shandong Helon Co. Ltd. tarafından geliştirilmiştir. Özel bir işlemle jüt ve kenaftan üretilen yeni bir rejenere selüloz elyaf türüdür. Özel üretim teknolojisi, elyaflara bakteriostatik, bakterisidal ve mantar önleyici özellikler kazandırır. Bunun yanı sıra denye ve uzunluk eğirme sırasına göre ayarlayabilirler. Lif biyolojik olarak uyumludur. Çevre dostudur ve sağlık, moda ve ev tekstili sektörlerinde uygulamaları vardır. Yüksek gerilme mukavemetine, düşük uzayabilirliğe sahiptir ve kumaşların daha iyi nefes almasını sağlar.
4. Avra Elyafı
Eastman tarafından geliştirilen Avra, yüzde yüz tüketici sonrası geri dönüştürülmüş PET’ten oluşan devrim niteliğinde bir elyaf teknolojisidir. Benzer yapı ve ağırlıktaki örgü kumaşlarda, Avra’nın performans elyafları mükemmel örtü ve yumuşaklık sağlar. Avra elyafı ile üretilen kumaşlar, egzersiz sırasında vücudun serin kalmasına yardımcı olur. Ek kimyaya ihtiyaç duymadan, Avra’nın hafifliği, esnekliği ve nefes alabilirliği, kullanıcı tarafından algılanan bir performans ve kalite sağlar. Avra elyafları, spor giyim için kumaş yapmak için uygundur.
5. EcoSure PET Elyaf
EcoSure polyester elyaflar, yüzde 100 geri dönüştürülmüş tüketici sonrası PET kaplardan üretilir. Hem EcoSure Wellstrand (ağır denye) hem de EcoSure elyafları Scientific Certification Systems (SCS) tarafından onaylanmıştır. Bu tür elyaflar % 100 PCR polimerinden yapılmıştır.
EcoSure temel ürünleri 1,2-500 denye arasında mevcuttur. EcoSure, hijyen (ıslak mendiller, bebek bezi astarları, vb.),endüstriyel dokuma olmayan ürünler (endüstriyel bezler, mobilya, otomotiv, filtreleme, yalıtım, ovma pedleri, köpük değiştirme koltuk minderleri), Amerikan Excelsior Recylex gibi erozyon kontrolü için jeotekstiller için uygundur.
6. Coolmax EcoMade Elyaf
Coolmax EcoMade elyafları, plastik şişeler gibi geri dönüştürülmüş kaynakların yüzde 97’sinden yapılır. Bu sayede plastik şişeleri çöplüklerden uzak tutmaya yardımcı olur. Kumaş oluşturmak için kullanılan plastik şişeler ilk olarak temizleme işleminden geçer. Ardından konfeksiyon ürünlerinde kullanmak üzere polyester iplik formuna geçer. Bunlardan yapılan kumaşlar, nemi ciltten buharlaştığı kumaş yüzeyine taşıyarak kullanıcıyı serin, kuru ve rahat tutar. Bunlar genellikle spor giyimde kullanılıyor.
Teknik endüstrilerde suni ve sentetik elyaf tüketimi çok yüksektir. Bu da sera gazlarının artmasına neden olur. Çevre dostu elyaflara daha fazla odaklanma zamanı geldi. Çevreyi temiz tutmak ve küresel ısınmayı en aza indirmek için eko-liflerin ve geri dönüştürülmüş liflerin kullanımı en iyi çözümlerdir.
İpucu: Elyaflar hakkında detaylı bilgi almak için >>> “Tekstilde Elyaf Nedir?”