Spandeks Kumaş

Spandex Kumaş Genel Özellikleri Nedir? 

• Kumaşın İsmi: Spandex (TR: Spandeks) Kumaş (Likra-Elastan olarak da bilinir) 
• Kumaşın Yapısını Oluşturan Malzeme: Polieter-poliüre 
• Hava Geçirgenliği: Yüksek 
• Nemi Hapsetme Özelliği: Yüksek 
• Sıcaklığı Koruma Gücü: Düşük 
• Esneme Potansiyeli: Çok yüksek 
• İlk Üretici Ülke: ABD 
• Günümüzdeki En Büyük Üretici Ülke: Çin 
• Yıkama Sıcaklığı: Maksimum 35°-40° 
• Yaygın Kullanım Alanları: Pantolonlar (skinny jean pantolon), iç çamaşırları, sütyenler, çoraplar, likralı alt ve üst eşofman forma takımları, oyuncak balonlar vb… 

Elastan iplikler ile oluşturulan bu kumaşı daha yakından incelemek, spandex kumaş nedir? – spandex ne demektir?, spandex kumaş çeşitleri, fiyatları ve özellikleri nelerdir?, gibi sorulara yanıt aramak için sizleri yazımızın devamına davet ediyorum. 

Spandex Kumaş Nedir? 

Bu soruya cevap vererek aynı zamanda “Likralı kumaş nedir?” sorusuna da yanıt vermiş olacağız. 

Spandex kumaş, esnekliği nedeniyle tercih edilen sentetik yapıda bir kumaştır. Yaygın inanışın aksine, “spandex” terimi bir marka adı değildir. Bu terim genellikle çeşitli üretim prosesleri ile yapılmış polieter-poliüre kopolimer kumaşları ifade etmek için kullanılır. Spandex, “likra” ve “elastan” terimleri eş anlamlıdır. 

Bu kumaş, son teknolojik gelişmelerle birlikte normal boyutunun 6-9 katına kadar uzayabilir. Genellikle şekle uygun (cilde yapışan) kıyafetlerde kullanılır. Genelde, giysilerde saf spandex kullanılmaz. Diğer sentetik, yarı sentetik veya organik (doğal) elyaflara karıştırılır. 

Spandex üretebilmek için kullanılan ana malzeme, 1930’lu yıllarda Almanya’da geliştirilen poliüretandır. 2. Dünya Savaşı sebebiyle, birçok Alman bilim insanı Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmiştir. Burada yeni araştırmalar üzerinde çalışmışlardır. Tekstil mühendislerinin çoğu, sentetik tekstil geliştirmede dönemin tartışmasız lideri olan sentetik kumaş üreten firmaların çatısı altında işe başlamışlardır.

Poliüretan araştırmacıları, yüksek elastikiyete sahip yeni bir polimer kumaş yaratmaya çalışmışlardır. Geliştirme süreci sırasında, bilim adamları bu kumaşa “spandex” adını vermişlerdir. Bu kumaş tamamlandıktan sonra Lycra markası altında satışı yapılmıştır. Ancak toplumda yer alan bireyler, bu kumaşı spandex olarak adlandırmayı seçmişlerdir. Dolayısıyla bu ve benzeri sentetik kumaşlara atıfta bulunmak isteyenler “spandex” kelimesini tercih etmişlerdir. 

Spandex, diğer polimerlere benzer olarak, bir asit tepkimesiyle bir arada tutulan monomerlerin tekrar eden zincirlerinden türetilir. Spandex geliştirme sürecinin erken dönemlerinde, bu malzemenin yüksek derecede ısıya dayanıklı olduğu fark edilmiştir. Böylelikle naylon ve polyester gibi ısıya dayanıklı kumaşların spandex elyafları ile birleştirildiğinde daha güçlü bir kumaşın ortaya çıkacağı anlamına gelmekteydi. 

Elastan’ın esnek yapısı, spandex kumaşları tüm dünyada sıkça tercih edilir bir tür haline getirmiştir. Spandex kumaş, bugüne kadar popülaritesini korumayı başarmıştır. Halihazırda binlerce kıyafet türünde kullanılmaktadır. O kadar çok giyim türünde mevcuttur ki, örnek olarak, her tüketicinin spandex içeren en az bir giyim eşyası vardır. Bu kumaşın popülaritesinin yakın gelecekte azalması da hiç olası değildir. Diğer taraftan unutulmamalıdır ki, spandex ürünler, önemli ölçüde zararlı çevresel etkiye sahiptir. 

Spandex Kumaş Üretimi Nasıl Yapılır? 

Spandex tamamen sentetik bir elyaf olduğundan, üretim süreçleri sırasında hiçbir organik bileşen kullanılmamaktadır. Bu sentetik elyafın tüm bileşen parçaları laboratuar ortamında üretilir. Daha sonra spandex kumaş türevleri oluşturmak için özel makineler eşliğinde birleştirilir. 

Likralı kumaşların icadından bu yana, bu kumaşı yapmak için bir dizi farklı yöntem ortaya çıkmıştır. Bu yöntemlerden bazıları diğerlerinden daha etkilidir. Zamanla, reaksiyonlu eğirme, eriyik ekstrüzyon ve çözelti yaş eğirme gibi yöntemler tarihe karışmıştır. Günümüzde, (2022) dünyadaki spandex elyaf üretiminin yaklaşık yüzde 90’ından fazlası “solüsyonlu kuru eğirme” adı verilen bir yöntemle yapılmaktadır.

Spandex kumaş üretim sürecini başlatmak için, “makroglikol” adı verilen bir madde, belirli ısı ve basınç altında bir “diizosiyanat monomer” ile karıştırılmaktadır. İstenen sonuçları elde etmek için sıcaklık ve basınç koşulları kesin olmalıdır. Makroglikol ve diizosiyanat monomer de yaklaşık 1/2 oranında olmalıdır. Yani makroglikol 100 birim ise, diizosiyanat monomer 50 birim miktarında olmalıdır.

Doğru koşullar uygulanırsa, “prepolimer” adı verilen bir madde ortaya çıkar. Bu madde daha sonra üretim sürecinin geri kalanında kullanılabilir. Prepolimer oluştuktan sonra “diamin aside” maruz bırakılır. Daha sonra “zincir ekstrüzyon reaksiyonu” adı verilen bir kimyasal reaksiyon başlatılır.

Ortaya çıkan madde viskoza benzemektedir. Bir sonraki aşamaya geçmeden önce bir çözücü ile seyreltilmesi gerekir. Prepolimer, üretilebilecek seviyede ince hale geldiğinde, “elyaf üretim hücresi” veya “silindirik eğirme hücresi” adı verilen bir makineye yüklenir. 

Bu makinenin içinde düzinelerce küçük deliğe sahip “iplik memesi” adı verilen bir yazılım dedektörü vardır. Elyaf üretim hücresi döndükçe, prepolimer solüsyonu bu deliklerden geçirilir. Bir nevi kumaş teli şeklini alır. Bununla birlikte, bu iplikler, memecikten çıktıklarında hala sıvı haldedirler. Daha sonra, katı hale getirilmesi için ısıtılmış çözücü gazına ve nitrojene maruz bırakılır. 

Bu katı lifler daha sonra silindirik eğirme hücresinden dışarı itilir. Basınçlı havaya maruz kaldıklarında bükülmüş ipler oluştururlar. Bu sıkıştırılmış hava, birçok farklı boyutta iplikler oluşturabilir. 

Spandeks elyaf, “magnezyum stearat” veya benzer bir kimyasaldan oluşan bir apreleme maddesine daldırılır. Bir makaraya yüklendikten sonra, kumaşa işlenmeye hazır hale gelir. 

Spandex Kumaş Satın Alıp Nerelerde Kullanabiliriz? 

Spaneks kumaştan bahsetmek aynı zamanda likra kumaştan bahsetmek demektir. Spandex kumaş satın alıyorsak, likralı kumaş satın almış oluruz. Likra (Lycra), aynı kumaş için kullanılan aslında marka adı olan fakat halk arasında kumaş ismi olarak kabul edilmiş formudur. Likra bu bakımdan birçok kıyafet ve tekstil ürünlerinde karşımıza çıkabilmektedir. Likralı abiyeler, boxer veya atlet gibi iç çamaşırları, kot pantolonlar dahil olmak üzere pantolon modelleri, boğazlı kazak ve bone gibi kullanılması için esnemesi gereken ürünlerde, elbise, etek, eşofman, ferace gibi ceketlerde ve çoraplarda kullanılmasının yanı sıra ev tekstili ürünlerinde de likra bulunmaktadır. Çekyat-ve koltuk örtüleri, çarşaflar gibi ev tekstilleri likralı kumaşlar barındırır. İşçi kıyafetlerinde de sıklıkla kullanılan bu kumaş hemşire-doktor formalarında da kullanılmaktadır.

İş sektörü, kendisi için hassas ve sağlam olan elastanı entegre olarak kullanmaktadır. Mümkün olan tüm pozisyonlarda çalışırken, işçiler için kıyafetlerinin doğru oturması ve rahat hissettirmesi önemlidir. Ayrıca ter deri ile tekstil arasına sıkışmamalı, kumaşa nüfuz edebilmelidir. Giysi, rahat ve nefes alabilen bir kullanım rahatlığı sağlamalıdır. Spandex kumaş giysiler tüm bu gereksinimleri karşılamaktadır. Diğer malzemelerle karıştırıldığında, az miktarda elastan bile hassas bir uyum ve dayanıklılık ile yüksek düzeyde konfor sağlar.

Spandex kumaş rahatlık hissi veren tayt gibi ürünlerde kullanılmakla beraber kapüşonlu ceketlerde de kullanılabilmektedir. Spandeks kumaşlar, elastan (esneme) özellikeri sayesinde son yıllarda eskiye göre çok daha popüler hale gelmiştir. 

Spandex (Likralı) Kumaş Yaygın Kullanım Alanları Nedir?

Likralı desenli spandex kumaşlar ile birçok kıyafet üretilmektedir. Bunların en başında ise elbise ve etekler gelir. Likralı astar kumaş çoğunlukla blazer ceketler veya takım elbise ceketlerinde astar yapımı için kullanılmıştır. Likralı saten kumaş iç giyim ürünlerinde rahatlık sağlaması nedeniyle çokça tercih edilmesinin yanı sıra son zamanlarda saten elbiseler oldukça popüler hale gelmiştir. Gömleklik likra kumaş ile üretimi sağlanmış gömlekler şıklık sağlarken rahatınızdan ödün vermenizi gerektirmez. Likralı takım elbiseler şık gecelerinize zerafet katarken konforunuzu kısıtlamaz. Likralı fitilli kadife kumaş ile yapılan ceketler soğuk günlerde hem mükemmel bir görünüm sağlar hem de rahatlığınızı korur. Astar üzerine likralı şifon kumaş ile dikilen etekler ise yaz aylarında esinti rahatlığı ve hafiflik hissi verecektir.

Spandeks kumaş, esnekliğin istendiği herhangi bir tüketici veya endüstriyel uygulama alanlarında da kullanılabilir. Başlangıcından bu yana, bu kumaş türü gittikçe daha popüler hale gelmiştir. Bugünlerde binlerce farklı giysi türünde mevcuttur. Dolayısıyla tüm dünyadaki tüketiciler tarafından kullanılmaktadır.

Bazı durumlarda, yüksek derecede esnek veya tamamen vücudu saran giysiler üretmek için saf spandex kumaş kullanılmalıdır. Bununla birlikte, bu kumaş diğer formlarına nazaran daha pahalıdır. Bu da, bu tür giysilerin, oldukça maliyetli olduğu anlamına gelir. Bunun yerine, diğer tekstil türlerine eklenen spandex kumaşları görmek çok daha mümkündür. 

Örneğin, pamuğa spandex kumaş eklendiğinde, pamuklu kumaş türü çok daha elastik hale gelir. Spandex, polyester kumaş gibi genelde sert yapıdaki kumaşlara elastikiyet eklemek için kullanılabilir. Bu kumaştan küçük miktarlar diğer tekstillere eklense bile, bu kumaşlar çok daha esnek hale gelir. Spandex, orijinal boyutunun sekiz katına kadar uzayabilmektedir. Bu kumaşın diğer tekstillere eklenmesi ile sağlanan esneklik, bu gerilme potansiyelinin bir giysiye dahil edildiği yüzdeye bölünmesiyle belirlenebilir. 

Spandex için en yaygın uygulama, vücut hatlarının belli edilmesini sağlamak amacıyla kullanılan kumaşlardadır. Örneğin, kadın ve erkekler için pek çok farklı iç giyim türünde yer alır. Bir iç giyim kıyafetinin ana kumaşında bulunmasa bile hemen hemen her zaman bel bandında (lastik olarak) bulunur. Aslında, spandex kumaş hemen hemen her tür streç giysinin bel bantlarında bulunmaktadır.  Likralı (spandex) çilek kumaş modeli ise genellikle vücudu sarabilen elbise modellerinde kullanılmaktadır.

Spandex ayrıca pamuklu ve yünlü çoraplarda nispeten yüksek oranlarda kullanılmaktadır. Bu kumaşı çoraplarda kullanmak, çorabın ayağımızı sarıp, sıkı kalmasına yardımcı olurken, çorapların giyilip çıkarılmasını da kolaylaştırmaktadır. 

Bu kumaş spor giyimde de oldukça popülerdir. Çoğu atletik uğraş türünde, cilde yakın oturan kıyafetler giymek önemlidir. Bu nedenle spandex kumaş mayo, bisiklet kıyafeti ve rekabet gerektiren takım sporlarında kullanılan kıyafet türlerinde kullanılır. 

Son olarak, spandex kumaş bazen endüstriyel uygulamalarda kullanılır. Örneğin, film endüstrisinde oyuncuların yeşil perde önünde giydiği özel vücut kıyafetleri olan hareket yakalamayı kolaylaştırıcı giysiler yapmak için kullanılır. Spandex kumaş giysiler, bu kıyafetlerin oyuncuların vücutlarına yakın olduğundan, gerçekçi 3D karakterler oluşturmayı kolaylaştırır. 

Spandex Kumaş Nerede Satılır? 

Spandex kumaş birçok farklı uluslararası şirket tarafından üretilmektedir. Bu şirketlerden bazılarının düzinelerce farklı ülkede fabrikaları vardır. Bazıları ise sadece tek bir ülke sınırları içerisinde üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. 

Dünyadaki spandex üretim tesislerinin çoğu Çin’de bulunmaktadır. Geçmişte, spandex likralı kumaşların çoğu Amerika Birleşik Devletleri’nde üretilip satılıyordu. Ancak ABD’de artan işçilik maliyetleri, son yıllarda birçok farklı türde kumaşların üretimini Çin’e yönlendirdi. 

ABD imalat ekonomisinde yakın zamanda yaşanan bir canlanma, spandeks üretiminin Amerikan kıyılarına geri dönmesine öncülük edebilir. Ancak durum ne olursa olsun, piyasa raporları, spandex üretiminin geleceğinin parlak olacağını söylemektedir. Son yıllarda pek çok sentetik tekstil türü popülerliğini yitirmiş olsa da, spandeksin yerini alacak bir tekstil teknolojisi ürünü henüz yoktur. Dolayısıyla spandex kumaş endüstrisinin en az 2025 yılına kadar ticari hacminin sürekli artışının devam edeceğini söyleyebiliriz. 

Spandex Kumaş Fiyatları Nedir?

Yoğun ve karmaşık üretim süreçleri sebebiyle, spandex kumaş nispeten yüksek bir piyasa fiyatına sahiptir. Bu yüksek fiyatın diğer iki sebebi ise, üretim için gereken hammaddenin bulunmasının zorluğu ve üretim tesislerinin kurulma maliyetleridir. Örneğin spandex kumaşlar, polyester ve naylon kumaştan daha pahalıdır. Ayrıca yün ve pamuk gibi organik kumaşlardan da daha pahalıdır. 

Eğer bir kumaş likra özelliklerine sahipse, likrasız kumaş versiyonundan daha maliyetli olur. Örnek vererek açıklamak gerekirse, likralı kot kumaş, likrasız kot kumaş üretiminden daha maliyetlidir. Dolayısıyla likralı denim kumaş modelleri, likrasız denim kumaş modellerinden daha yüksek metre fiyatı oranlarına sahip olacaktır.

Spandex (elastan), giyim sektörü uygulamalarında sadece küçük miktarlarda kullanıldığından, bu artan fiyat genellikle tüketici düzeyinde kendini göstermemektedir. Bununla birlikte, bir giysiye ne kadar çok spandex kumaş dahil edilirse, giysi o kadar pahalı hale gelir. Örneğin, yüksek seviyelerde spandex içeren belirli bisiklet teçhizatı türleri veya profesyonel dans kıyafetleri oldukça maliyetlidir. Yani, yüksek miktarda spandex içeren bir bale kıyafeti satın almak istiyorsak, normal kıyafetlere oranla daha yüksek bir ücret ödememiz gerekebilir.

Spandex Kumaş Türleri Nedir? 

Spandex üretimi yapmak için farklı üretim yöntemleri kullanılabilir. Ancak ortaya çıkan sonuç, kimyasal olarak aynıdır. Bununla birlikte, bu kumaşı tanımlamak için kullanılan farklı terimler nedeniyle kafa karışıklığı ortaya çıkabilir. Hep beraber spandex kumaş hakkındaki kafa karışıklıklarını ortadan kaldıralım!

Spandex

Bu terim bir ticari marka değildir. “Genişleyen” anlamında kullanılan bir kelimedir. Spandeksin hiçbir zaman elastan kumaşa atıfta bulunmak için kullanılması tercih edilmemiştir. Ancak tüketicinin zihninde kalan terimler ve halk arasında kullanılma sıklığı nedeniyle esnek kumaşlara spandex kumaş adı verilmektedir. Aslında elastan, bu kumaşa kimyasal olarak atıfta bulunmanın en doğru yoludur.

Likra (Lycra)

Bu terim, özel bir şirketin patentli ticari markasıdır. Sadece o şirket tarafından yapılan spandex kumaşlar “Likra Kumaş” olarak adlandırılabilir. Ancak likra kumaş, kimyasal olarak spandex veya elastan olarak adlandırılan kumaşlarla tamamen aynıdır. Neredeyse %98 oranında aynı özelliklere sahiptir.

Bilgi: Likra spandex tek başına bir kumaş değildir. Likra spandex ile yaratılan elastikiyet özelliği diğer kumaşlara eklenir. Bu sayede likralı elastan (spandex) kumaşlar oluşturulur. En çok satan likralı elastan kumaş çeşitlerini sizler için derledik:

Likralı (Spandex) Dabıl Kumaş

Dabıl kumaş çift taraflı kullanılabilen bir kumaş türüdür. Likralı dabıl kumaş bu kumaş türüne spandex eklenerek esneklik kazandırılmış formudur. Çift taraflı giyilebilir mont ve yelek imalatında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Likralı (Spandex) Mira Kumaş

Tamamen polyester ipliklerle üretilmiş mira kumaş; liflerine spandex maddeler eklenerek esneklik kazandırılmış hali likralı mira kumaş olarak adlandırılır.

Likralı (Spandex) Mayo Kumaşı

Mayo kumaşlarının esnek yapısını vermek için likra eklenir. Bu sayede likralı mayo kumaşı oluşturulur. Yaz aylarında denize girmek için sıklıkla kullanılır. Su itici özelliği sayesinde oldukça popülerdir.

Likralı (Spandex) Mikro Kumaş

Hazır giyimde bazı pozitif özellikleri dolayısıyla sıkça kullanılan, tüylenmeye dayanıklı ve parlak mikro kumaş liflerine spandex gibi malzemeler eklenerek likralı mikro kumaş üretilir. Saten kumaş ile entegre edilip lamine çekilir. Böylelikle su geçirmez niteliğe sahip montluk kumaşlar üretilebilir. Likralı mikro kumaşın içerisinde bulunan bazı maddelerin işlevsel hale getirilmesi sonucunda ortaya kullanışlı bir kumaş türü çıkmaktadır. Bunun sebebi, mikro kumaşların doğal kuantum yapısının elastan maddesine ustalıkla adapte olduğudur.

Naylon Spandex Kumaş

Tipik naylon kumaşın spandex eklenerek esneklik kazandırılmasıyla tercih oranı artan kumaş türüdür. Ayrıca basınç dayanıklılığı normal naylon kumaşlara göre daha fazladır.

İpucu: Naylon kumaşlar hakkında daha fazla bilgiye ihtiyacınız varsa >>> “Naylon Kumaş Nedir?”

Likralı (Spandex) Örme Krep Kumaş

Yün, pamuk polyester gibi lif karışımları ile oluşturulan ince ve hafif yapılı, dökümlü kumaşa spandex eklenerek likralı örme krep kumaş üretilmiş olur.

İpucu: Krep kumaş özellikleri hakkında yazılmış kapsamlı makaleyi okumak istiyorsanız >>> “Krep Kumaş Özellikleri, Çeşitleri ve Fiyatları Nedir?”

Likralı (Spandex) Süet Kumaş

Genellikle ceket, çanta ve ayakkabı yüzeylerinde görmeye alışık gerek organik gerekse sentetik süet kumaşın daha esnek formudur.

İpucu: Süet kumaş hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız >>> “Süet Kumaş Özellikleri, Çeşitleri ve Fiyatları Nedir?”

Likralı (Spandex) Viskon Kumaş

Sağlıklı ve kaliteli özellikleriyle sıkça tercih edilen viskon kumaş çoğunlukla esnek bir yapıya kullanıcıya ulaşır. Bunun nedeni likra içermesidir. Bu şekilde olan viskon kumaşlar likralı viskon kumaş olarak geçer.

İpucu: Viskon kumaş nasıl olur?, özellikleri nelerdir? metre fiyatları ne kadardır?, diye merak ediyorsanız >>> “Viskon Kumaş Nedir?”

Görebileceğimiz diğer likralı kumaş türleri ise şöyledir:

• Likralı poplin kumaş
• Likralı ribana kumaş
• Likralı örme şanel kumaş
• Likralı alpaka kumaş
• Likralı iki iplik kumaş
• Likralı üç iplik kumaş
• Likralı polar kumaş
• Likralı kot (denim) kumaş
• Likralı gabardin kumaş

–Likralı (elastan) tül, gipür (güpür) ve dantel kumaş modelleri de bulmak mümkündür. 

-Likralı Süprem Kumaş Fiyatları: Likralı süprem kumaş fiyatları kilo fiyatı 80-120 lira civarında karşımıza çıkmaktadır. 

İpucu: Likralı kumaş çeşitleri hakkında daha fazla ayrıntıya ulaşmak için >>> “Likralı Kumaş Çeşitleri, Özellikleri ve Metre Fiyatları Nedir?”

Streç Giysiler

Gerilebilir ve esnek streç kıyafetler, az miktarda elastan (giysi tipine bağlı olarak % 1 ila % 9 arasında) içeren kumaşlardan yapılır.  

Halk arasında spandex olarak da bilinen elastan, sentetik, yani kimyasal bir liftir. Avrupa ve ABD’de Elastan, “elastan elyaf”, Asya, Kuzey Asya ve Afrika bölgelerinde “spandex elyaf” olarak bilinir.

Poliüretan bileşeni sayesinde, ileri derecede esnekliğe sahiptir. Yine de boyutsal olarak stabildir. Bir elyafın “Alman Tekstil Etiketleme Yasası” na göre elastan olarak tanımlanabilmesi için, kumaşın en az % 85 poliüretan içermesi gerekmektedir.

Bu günlerde, elastanlı malzemeler, çoğunlukla spor giyimde, iç giyimde veya giysilerden farklı olarak örneğin lastikli çarşaflarda kullanılmaktadır. İş kıyafetlerinde de sıklıkla kullanılan likralı ürünler. moda alanında, “streç” adıyla sıfatlandırılmaktadır.  

Bununla birlikte, saf elastandan yapılmış kumaş yoktur. Daima pamuk, polyester, poliamid veya viskon gibi diğer elyaflarla karıştırılır. Streç giysiler içerisinde genellikle % 80 veya daha fazla başka malzemeler içermektedir. Bununla birlikte, çoğu zaman, elastik sentetik lifler birbirlerine karıştırılmaz, Sadece gerekli esneklik için manşetlerde işlenirler. 

Elastanın Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Elastan, çok sayıda olumlu özelliği olan gerçek bir mucize elyaftır. Elastan her şeyden önce elastik olduğu için “elastik” sıfatı zaten malzemenin temel özelliğini ortaya koymaktadır. Spandex (elastan) kumaşlar % 600 ila % 900 oranında gerilebilir. Kauçuk gibi gerildikten sonra orijinal şekline geri dönebilir. 

Elastan kumaşlar, yırtılmaya karşı son derece dayanıklıdır. Boyutsal olarak kararlıdır. Elastanlı kumaşlar çoğu durumda kırışmaz. Dolayısıyla ütülenmeleri gerekmez. Malzeme hafif, ince ve yumuşaktır. Kolaylıkla boyanabilir. Spandex tamamen pürüzsüzdür. Tüylenmeyi önleyici özelliklere sahiptir. Boncuklanma ve tiftiklenme potansiyeli yoktur.

Son olarak, düşük nem emilimi bir başka olumlu özelliktir. Malzeme çabuk kurur, bakımı kolaydır. Islak görünmez. 

Spandex Kumaş Kıyafetleri Satın Alıp Giymenin Faydaları Nelerdir?

Elastandan yapılan streç, giysileri çok rahat hale getirir. Bel bölgesini sıkmazlar. Oturduğunuzda bacaklara rahatsızlık vermez. Streçli üstler vücudu sarar. Hareketli ortamlarda giyildiğinde bile doğal şeklini korur. 

Spandex Kumaş Kıyafetleri Giymek Zararlı mı?

Olumlu özelliklere ek olarak, yalnızca birkaç olumsuz yön vardır. Az miktarda esneklik iyi bir kullanıcı deneyimi sağlar. Fakat çok fazla likralı olması pantolon ve üst kıyafetlerin şekillerini kaybetmelerine neden olur. Bunun nedeni, giysideki pamuk, viskon veya diğer kumaş bileşenlerinin çok yüksek bir elastan yüzdesi nedeniyle azalmaya devam etmesidir. Çok terlediğimizde, giysinin cildimize yapıştığı görülebilir. Bunun sonucunda hızlı bir statik yüklenme ortaya çıkar. Bu statik yüklenme cildin hava ve nem kontrolünü dengesizleştirir. Çok fazla elastan içeren lifler kolay nefes alamaz ve cildi rahatsız eder 

Spandex Kumaş Üretiminin Çevre Sağlığına Etkileri Nedir? 

Genel olarak, spandex çevre üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Bu etki, diğer sentetik kumaş türlerinin olumsuz etkisi kadar belirgin değildir. Ancak tahribat sonuçları araştırmalarda mevcuttur. Bu noktada, spandex kumaşın neden olduğu çevresel kirliliği azaltmak için hiçbir uygun çözüm önerilmemiştir.

Yalnızca spandex yapmak için kullanılan üretim yöntemleri dikkate alınırsa, bu kumaşın çevre üzerinde önemli ölçüde zararlı bir etkiye sahip olmadığı görülmektedir. Naylon gibi sentetik malzemeler doğrudan kömür ve petrol yağı gibi yenilenemeyen kaynaklardan elde edilir. Ancak spandex tamamen laboratuar ortamında sentezlenen kimyasallardan yapılır. 

Bu kumaşın oluşturduğu prepolimerleri geri dönüştürmek için yenilenebilir enerji kaynakları kullanılırsa bu sorun çözülebilir. Fakat bu geri dönüşüm devrimi oldukça maliyetlidir. Bu şirketin çevre sağlığı için ortalığa para dökmesi ne kadar imkansıza yakınsa, spandex (elastan) üretiminin çevreye verdiği zararları engelleyebilmek de o kadar imkansıza yakındır.

İş güvenliği adı altında işçi sağlığı gereklilikleri, sentetik üretim süreçlerinde önem taşımaktadır. Spandex üretiminde işçilerin poliüretan üretiminde karşılaştıkları aynı sağlık sorunlarıyla karşılaşma olasılığı vardır. Ancak bu konuda herhangi bir araştırma yapılmamıştır. Ek olarak, poliüretanda yaygın olarak bulunan toksik kimyasallar olan izosiyanatların, spandex içinde de mevcut olduğu söylenebilir. Fakat durumun böyle olduğuna dair kapsamlı bir araştırma henüz yapılmamıştır.

Spandex üretiminin çevresel etkisi, ancak tüketicilere satıldıktan sonra ortaya çıkar. Bir araştırmaya göre, “ABD su yollarındaki çöplerin yüzde 60’ının biyolojik olarak parçalanamayan tekstil liflerinden oluştuğu ve bu atığın büyük bir kısmını spandex giysilerin ve polimer liflerin oluşturduğu tespit edildi”. Spandex, düzenli depolama alanlarına veya diğer belirlenmiş çöp atma alanlarına uygun şekilde atılsa bile, spandex maddesinin minik kimyasal lifleri, giysiler yıkandığında su kaynaklarına geçer. Bu da su yaşamına zarar verir, içme suyu kalitesini düşürür. Sonuçta dünya su kaynaklarında sürekli olarak biriken devasa çöp adalarının oluşmasına neden olur. 

Spandex ve diğer biyolojik olarak parçalanamayan tekstillerin olumsuz çevresel etkileri çok zaman sonra ortaya çıkacak ve zarar verme eşiğini artıracaktır. Şu anda, spandex kumaşları ve benzer malzemeleri biyolojik olarak parçalanabilir maddelere dönüştürmek için bilinen hiçbir yöntem bulunmamaktadır. Kurallara uygun imha yöntemleri ve sınırlandırılmış yıkama, bu kumaşın çevreye olan etkisini azaltmanın tek yolu olarak gözükmektedir. 

*Yazımızın sonuna geldik. Sizlere spandex kumaş nedir? ne değildir? hepsini en ince ayrıntısına kadar anlatmaya çalıştık. Şimdi siz de bir parça spandex kumaş satın alıp kendi likralı kıyafetinizi dikmeye ne dersiniz?