Keten Kumaş

Keten kumaş, ağırlıklı olarak ev eşyaları için kullanılan keten bazlı bir tekstildir. Keten, pamuğa benzerken, pamuk tohumlarının etrafında yetişen koza yerine keten bitkisinin saplarından elde edilen liflerle yapılır.
Sıcak ve nemli iklim yapısına sahip bölgelerde yaşayan insanlar tarafından keten tercih edilir. Nemi bir süre tutma eğiliminde olan pamuğun aksine, keten hızla kurur ve bu da aşırı sıcak koşullarda ısının tutulmasını azaltmaya yardımcı olur.

Keten Kumaş Nedir?

Keten kumaş üretimi pamuk kumaş yapmaktan çok daha fazla zaman ve kaynak gerektirir. Bununla beraber çırçır makinesinin icadı ile keten istikrarlı bir şekilde popülarite kaybı yaşamıştır. Buna rağmen ketenin arzu edilen birtakım özellikleri küresel üretiminin son bulmasına engel olmuştur. Çin gibi bazı ülkeler hala keten üretmeye devam etmektedir. Ketenin doğal bir kumaş olduğunu söylemekte fayda vardır.

Ketenin de aralarında bulunduğu doğal kumaşlar hakkında daha detaylı bilgi edinmek için: Doğal Kumaş Çeşitleri adlı yazımızı okuyun…

Keten Kumaşın Tarihi

Tarih öncesi dönemlere ait kanıtlar yetersiz olsa da Avrupa’daki Neolitik halkların 36.000 yıl kadar uzun bir süre önce ketenden ürünler ürettikleri görülüyor. Bu nedenle, keten en uzun süredir üretilen tekstillerden biridir ve tarihi, modern arkeolojinin ortaya çıkardığı en eski kanıtlardan bile daha geriye uzanmaktadır.

Ketenin kullanımının bir sonraki tarihi kanıtı, yaklaşık 10.000 yıl önce İsviçre’de inşa edilen eski konutlardan geliyor ve arkeologlara göre, keten ilk olarak Eski Mezopotamya’da işlendi.

Mezopotamya’da giysiler için keten kullanımı esas olarak yönetici sınıfa ayrılmışken, Eski Mısır’da keten kullanımı çok daha yaygınlaştı.
Mısır iklimi nedeniyle, Güneş ışınlarına direnen ve terin hızlı soğumasını sağlayan giysiler tasarlamayı zorunlu kılıyordu. Keten doğal olarak beyaz olduğundan, bu kumaş ideal bir seçimdi. Havayı geçirme ve nem tutma özelliği hızla Mısır’da en popüler ve değerli tekstil haline gelmesine neden oldu. Bu kumaş aynı zamanda mumyalama faaliyetlerinde de kullanılmıştır.

Eski Yunanlılar giysi ve ev eşyası yapmak için keten kullandılar ve Fenikeliler daha sonra Batı Avrupa’ya keteni getirdi. Bununla birlikte, tarihsel kayıtlar, Avrupa adına, tarım toplulukları arasında keten üretimi için MS 12. yüzyıla kadar hiçbir çaba olmadığını göstermektedir.
Daha sonra İrlanda, Avrupa keten üretiminin merkezi haline geldi ve 18. yüzyılda, gelişen hat ticareti nedeniyle Belfast kasabası “Linenopolis” olarak anıldı. Keten, sömürge dönemi boyunca popülerliğini korudu, ancak pamuk üretimi daha ucuz ve kolay hale geldikçe, ketenin eskiden Avrupa’nın tekstil ekonomisinde sahip olduğu merkezi rol yavaş yavaş azaldı.

Tekstilin Tarihi ile İlgili Yazı: “Tekstilin Tarihçesi“

Keten Kumaş Nasıl Kullanılır?

Tarihsel olarak keten, dünyanın en popüler tekstil ürünlerinden biriydi. Eski Mısır’dan Rönesans İrlanda’ya kadar pek çok kültür, keteni giyim ve ev eşyası ürünlerinin baskın kaynağı olarak kullandı. Bu günlerde keten, tarihsel olarak kullanılan aynı amaçların birçoğu için kullanılıyor.

Ancak bu tekstil, küresel tekstil pazarının önemli ölçüde daha küçük bir yüzdesini oluşturuyor. Ek olarak, gömlekler ve pantolonlar gibi orijinal keten uygulamalarının çoğu büyük ölçüde pamuk ile değiştirildi.
Sıcak iklimlerde keten günlük kıyafetlerde yoğunlukla kullanılmaktadır. Ekvator civarında yaşayan insanlar keten kıyafetleri nem çekme ve bunu kısa sürede uzaklaştırması özelliği ve bu ürünün doğal beyaz rengi ile Güneş’ten gelen ısıyı yansıtması özelliği sayesinde keteni tercih etmektedirler.

Üreticiler, genel olarak pamuk veya yünden yapılan hemen hemen her şeyi yapmak için keten kullanabilirler. Örneğin, bu kumaş gömlek, pantolon, elbise, etek, ceket, bluz, yelek ve çok çeşitli diğer gündelik ve resmi giysiler yapmak için kullanılabilir. Buna ek olarak, keten iç çamaşırı ve iç giyim için hala popüler bir malzemedir ve aynı zamanda gecelikler ve bornozlarda da yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kıyafet dünyasının dışında, keten bir ev eşyası malzemesi olarak popüler olmaya devam ediyor. Özellikle ketenden yapılmış mendiller ve masa örtüleri görmek mümkün ve günümüzde havlular için pamuk daha popüler olsa da, ketenden yapılmış el havluları, mutfak havluları ve banyo havluları da bulmak mümkündür.

Nevresim takımı, pamuğun ketenin yerini aldığı bir başka alandır ancak keten ürünler de görülmeye devam ediyor. Nevresimde keten kullanılmasının nedenlerinden biri olarak pamuğa oranla daha dayanıklı olması gösterilebilir.

Günümüzde Keten

Zengin geçmişine rağmen, bu kumaşı elde etmek için geçirilen zahmetli ve zaman alan süreçler nedeniyle keten pek de moda değil bu aralar…

• Dikim
  Keten bitkileri yaklaşık 100 günlük büyümenin ardından hasada hazırdır. Keten bitkileri sıcağa tahammül edemediğinden, mahsul ölümünü önlemek için yılın daha serin zamanlarında ekilmelidir.
• Büyüme
  Bu günlerde keten tohumları genellikle makinelerle ekilmektedir. Keten bitkileri yabancı otların istilasını engelleyemediğinden, genellikle keten mahsullerinde verimin düşmesini önlemek için herbisitler kullanılır.
• Hasat
  Keten sapları sarardığında ve tohumları kahverengiye döndüğünde, bu bitkiler hasat için hazırdır. El ile keten hasadı mümkün olsa da genellikle bu işlem için makineler kullanılır.
• Elyaf
  Keten sapları hasat edildikten sonra, yaprakları ve tohumları bir makine ile ayrılır. Ardından üreticiler ketenin lifli dış sapını yumuşak, odunsu iç kısmından ayırırlar. Bu işleme çürütme adı verilir ve ustalıkla yapılmadıkça, tekstil üretiminde kullanılan hassas keten lifleri zarar görebilir.
• Kırılma
  Daha sonra, keten saplarının kullanılamayan dış liflerini kullanılabilir iç liflerinden ayıran ayrışmış saplar kırılır. Bu adımı gerçekleştirmek için, keten sapları, onları ezen silindirlere gönderilir ve ardından dönen paletler, saplardan dış lifleri çıkarır.
• Örme
  Artık iç lifler diğer liflerden ayrıldığına göre, ince teller halinde taranabilir. Elyaflar tarandıktan sonra eğirmeye hazır olurlar.
• Eğirme
  Bir eğirme çerçevesi üzerinde eğrildikten sonra, elde edilen iplik bir bobin üzerine sarılır. Keten ipliğinin dağılmamasını sağlamak için, bu sarma işlemini ıslak, nemli koşullarda gerçekleştirmek gerekir ve eğrilmiş iplik, iplik kohezyonunu daha da sağlamak için sıcak su banyosundan geçirilir.
• Kurutma
  Son olarak, keten üreticileri ipliği kurutur ve bobinlere sarar. İplik daha sonra boyanmaya, işlemden geçirilmeye ve giyim eşyası, ev eşyası veya diğer tekstil ürünlerine dönüştürülmeye hazırdır.

Keten Kumaş Üreten Yerler

Çoğu tekstilde olduğu gibi, Çin şu anda en büyük keten üreticisidir. Keten kumaş üreten firmalar Çin’de yer almaktadır. Bununla birlikte, yüksek kaliteli keten ürünlerinin üretimi, birçok Avrupa ülkesinin kültürünün önemli bir parçası olmaya devam etmektedir ve İrlanda, İtalya ve Belçika önemli keten üreticileri olmaya devam etmektedir. Ağırlıklı olarak ev eşyaları için kullanılan keten, Amerika Birleşik Devletleri’nde de büyük miktarlarda üretilmektedir.

Keten Kumaş Fiyatları

Keten kumaş fiyatları değişim halinde süregelir. İşlenmemiş keten ipliğinin dolar bazında fiyatına ilişkin veriler mevcut değil, ancak dokuma keten kumaş fiyatları yarda(İngiltere’de ve İngiliz Uluslar Topluluğu’nda kullanılan, 91,4 cm.lik bir İngiliz uzunluk ölçüsü birimi.) başına 4 ila 8 dolar arasında dalgalanıyor. Bu fiyatlarla, keten dünyadaki en pahalı doğal elyaflardan biridir. Ancak keten bezinin belirli uygulamalar için oldukça talep görmeye devam ettiği tartışılmaz.

Keten Kumaş Çevreyi Nasıl Etkiler?

Keten üretimi ile ilgili temel çevresel endişe, çürütme sürecinde kullanılan kimyasalların ekosisteme salınmasıdır. En yaygın şekilde alkali veya oksalik asit, keten liflerini keten saplarının odunsu iç kısmından ayırmak için kullanılır ve ketenin kimyasal olarak çürütülmesi ciddi oranda daha hızlı ve daha verimli iken, hem alkali hem de oksalik asit nispeten düşük konsantrasyonlarda toksiktir.

Bu nedenle, çevresel nedenlerden ötürü keten saplarının su ile çürütülmesi tercih edilir ve organik olarak sertifikalandırılması için aynı şekilde keten lifinin de suyla çürütülmesi gerekir.

Zehirli kimyasalların çevreye salınmasıyla ilgili endişelere ek olarak, keten üretimi konusunda arazi kullanımı endişeleri de olabilir. Spesifik olarak, keten yetiştirmek için kullanılan çoğu yetiştirme işlemi toprağı bozar, bu da toprak erozyonuna ve tarım alanlarının komşu vahşi yaşam alanlarıyla birleşmesine neden olabilir.

Kırpıntı kumaş geri dönüşümü hakkında detaylı bilgi almak için >>> “Fire Kumaş”

Dahası, dünyadaki çoğu tekstil üretimi insanlık dışıdır. Tekstil işçilerinin büyük çoğunluğu, temelde yetersiz ücret karşılığında korkunç çalışma koşullarına katlanmak zorunda kalan köle işçilerdir. Sonuç olarak, keten işçilerinin yerel ekonomilere katkıda bulunma kabiliyetleri azalır ve toprağın idaresi, hayatta kalmak için günlük mücadelenin arka koltuğuna oturur.

Ancak genel olarak keten, çevreye en az zarar veren tekstil ürünlerinden biridir. Sentetik tekstillerin aksine, keten gibi doğal kumaşlar biyolojik olarak parçalanabilir. Yani bileşen molekülleri çevreye yüzyıllar yerine birkaç yıl içinde yeniden emilir. Doğal lifler, su ve insan yaşamını tehdit eden hidrosferde devam eden mikrofiber kirliliği krizine de neden olmaz.
Keten, toprağın işlenmesine uygun olarak yetiştirilirse, çevreye zararlı değildir. Bununla birlikte, keten ürünlerine yönelik küresel talebi karşılayabilmek için üreticiler genel masraflar haricinde daha ucuz ama çevreye zarar verebilecek yöntemlere başvurmaktadır. Keten kumaş geri dönüşüm süreçlerine girebilecek türden bir kumaştır.

İlgili Yazı: Geri Dönüşüm Kumaş Rehberi

Keten Kumaş Türleri – Bazı Örnekler

Tüm keten kumaş türleri işlenmiş ve eğrilmiş keten elyafından elde edilirken, dokuma tekniklerinde farklı keten türleriyle sonuçlanan 3 ana varyasyon vardır.

Örme Keten

Bu tür keten süslü ve hassastır ve nakışa benzer bir sonuç elde etmek için jakar tezgahı üzerinde şekillendirilir. Damasko keten günlük kullanım için tasarlanmamıştır ve dekoratif ürünlerde daha uygundur.

Dokuma Keten Kumaş

Dokuma keten kumaşlar genellikle bulaşık havluları, pamuklu havlular ve el havluları yapmak için kullanılır. Nispeten gevşek dokunmuş olduğu için oldukça dayanıklıdır.

Gevşek Dokunmuş Keten

Gevşek dokunmuş keten oldukça emicidir. Ancak en az dayanıklı keten türleri bu başlıkta incelenir. Genellikle çocuk bezleri ve hijyenik ped yapmak için kullanılır.

Yardımcı Kaynak: Tekstil Yazıları