Yün Kumaş

Yün Kumaş Genel Özellikleri Nedir?

Yün kumaş nedir? hemen başlayalım!

• Kumaş Adı : Yün Kumaş (Halk arasında kaşmir, yün, kürk, saç, tüvit olarak da bilinir).  
• Kumaş Bileşimi : Çeşitli hayvanlardan elde edilen tüy lifleri ile oluşturulur.
• Kumaşın Olası İplik Sayısı Varyasyonları : Yüksek iplik sayımlarında daha fazla kırılganlık ile 200’e kadar varyasyona sahip olabilir.
• Kumaş Nefes Alabilirliği : Orta derecede nefes alabilir.
• Nem Emici Kumaş Özelliği : Yüksek  
• Isı Tutma Yeteneği : Çok yüksek
• Gerilme Kabiliyeti : Orta seviye
• Tüylenme : Tüylenebilir.
• Kumaşın İlk Üretildiği Yer : Kumaş ilk olarak Antik İran’da üretilmiştir.  
• Günümüzde En Büyük İhracatçı Üretici Ülke : Avustralya
• Tavsiye edilen yıkama sıcaklıkları : Soğuk veya ılık suda yıkaması önerilir.  
• Yaygın Kullanım Alanları : Terlikler, çoraplar, takımlar, pantolonlar, iç çamaşırlar, şapkalar, eldivenler, diğer soğuk hava teçhizatı, halılar, yangınla mücadele malzemeleri, yalıtım alanlarında kullanılabilir.

Yünlü kumaş diğer kumaş lifleri ile karıştırılmaya müsait olduğundan giyim endüstrisinde hemen hemen her üründe karşımıza çıkabilir. Haliyle sıcak tutma yeteneğinden kaynaklı genellikle kış mevsiminde tercih ettiğimiz yünlü kumaşlar dolaplarınızı dolduran etek, pantolon, elbise, mont, kaban, yelek ve hatta kimi çantalarda bile kendine yer bulmakta.

Tüm bunların haricide maskelerde de kullanılıyor. Korona virüsle savaştığımız bu dönemde maske deyince aklınıza hemen tıbbi maskeler gelmesin. Yünlü maskeler çoğunlukla gençler tarafından çeşitli baskı ve desenlerde estetik zevk için kullanılıyor.

Şimdi yün kumaş nedir? daha detaylı inceleyelim…

Yün Kumaş Nedir?  

Yün kumaş nedir? Sorusuna geçmeden önce yün ne demek? Ona bakalım. Yün aslında doğal elyaf çeşitleri içerisinde incelenmesi gereken bir tekstil lif türüdür. Ancak biz yün lifini kumaş olarak inceleyeceğiz. Yün kumaş, çeşitli hayvanların tüylerinden elde edilen bir kumaş türüdür. Çoğu insan “yün” kelimesini koyunla ilişkilendirirken, aslında üreticilerin koyun dışındaki hayvanlardan elde ettikleri çeşitli farklı yün türleri vardır.

Yün Üretimi 

Üreticiler yün yapmak için hayvanların tüylerini toplayarak iplik haline getirir. Daha sonra bu ipliği giysilere veya diğer tekstil türlerine dokurlar. Yün, dayanıklılığı ve ısı yalıtımı özellikleriyle bilinir. Üreticilerin yün yapmak için kullandıkları kıl tipine bağlı olarak bu kumaş, kılı üreten hayvanı kış boyunca sıcak tutan doğal yalıtkan etkilerden yararlanabilir.  

Yüzyıllar boyunca yün ve pamuk, dünyada en çok kullanılan tekstil olarak üstünlük için yarışmıştır.  Bugün, bu kumaşların her biri belirli bir alanı dolduruyor ve yün, kendine özgü nitelikleri için değerli olmaya devam ediyor. Pamuk neredeyse tamamen bitkisel selülozdan oluşurken, yün yaklaşık yüzde 97 protein ve yüzde 3 yağdan oluşur. Bu da onu pamuğun uygun olmadığı belirli uygulamalar için benzersiz kılar.  

Yünün Özelliği

Tekstile dokunduğunda yünün “kıvrım” adı verilen doğal bir dalgalanması vardır. Bu kıvrım, yünün hacimli olması doğal olarak havayı hapsettiği için yünün var olan yalıtkan özelliklerine katkıda bulunur. Bazı yün türleri diğerlerinden daha fazla kıvrıma sahiptir ve yünlü bir giyside ne kadar kıvrım varsa, o kadar yalıtkandır.  

Pamuk ve diğer bitkisel veya sentetik tekstil malzemeleriyle karşılaştırıldığında yün, aleve karşı oldukça dayanıklıdır. Alev yaymaz ve bunun yerine yanar ve kendi kendine söner. Bu nedenle, bu tip tekstil, tutuşabilirliğin azaltılmasının istendiği uygulamalarda oldukça kullanışlıdır.  

Yün Nasıl Ortaya Çıktı?

Evcilleştirmeden önce koyunlar yünlü olmaktan çok tüylüydü. Bu nedenle saçları bir tekstil malzemesi olarak pek kullanışlı değildi. Koyunlar yaklaşık 11.000 yıl önce evcilleştirildikten sonra, koyun yetiştiricileri sürülerinde belirli özellikleri seçmeye başladılar ve koyunlar yavaş yavaş daha sert hale geldi.  

Yün Kumaşın Tarihi

Koyun yününden yapılan giysilerin en eski kanıtı MÖ 4000 yıllarına aittir, ancak insanların 9.000 yıl kadar uzun bir süre önce yünlü giysiler yapmaya başlamış olması olasıdır. Avrupa’da yünlü koyunların MÖ 3.000 civarında tanıtıldığına dair kanıtlar varken, Avrupa’da yünlü koyun evcilleştirmesinin ilk net kanıtı, bir Danimarka bataklığında korunmuş, MÖ 1400 yıllarından kalma bir yün dokumasıdır.  

Keten ve derinin yanı sıra yün, Roma imparatorluğunda önemli bir tekstildi ve bu tekstil, Orta Çağ boyunca Avrupa yaşamının daha da merkezi hale geldi. MS 1200 civarında,  yün üretimi İtalyan ekonomisinin önemli bir parçası haline geldi.  

Medici gibi ünlü İtalyan aileler tüm servetlerini yün üretiminden elde ettiler. Rönesans’ın şafağında, yün üretimi Avrupa’nın geri kalanına yayılmıştı.  

Britanya İmparatorluğu Avustralya kıtasına koyunları tanıttığında, küresel yün endüstrisinin yörüngesi büyük ölçüde değişti. Emrinde böylesine muazzam bir ideal otlak alanı varken, Avustralya koyun nüfusu birkaç on yıl içinde patladı. Avustralya, dünyanın yün başkenti olmaya devam ediyor ve Yeni Zelanda bir başka önemli yün üreten ülkedir.  

Günümüzde Yünlü Kıyafetler

Sentetik elyafların ortaya çıkmasıyla, yün için küresel talep keskin bir şekilde azaldı. Buna rağmen, yün yenilikleri hız kesmeden devam etti. Süper yün, çamaşır makinesinde yıkayıp kurutabileceğiniz bir yün türüdür ve bir Japon şirketi, 2007 yılında duşta yıkayıp birkaç saat içinde kurutabileceğiniz bir tür yünlü elbise icat etmiştir.  

Yün Kumaş Özellikleri Nelerdir?

Yün kumaşın özellikleri aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Yalıtkandır, ısıyı korur.
• Nem ve ter çekme özelliğine sahiptir.
• Yumuşaktır.  
• Esnektir.
• Doğaldır
• Sağlıklıdır.
• Kimi türleri yüksek kıvrımlılığa sahiptir.  

İpucu: Yün kumaşın da içinde yer aldığı doğal lifler ile üretilen doğal kumaş türleri hakkında detaylı yazıyı okumak için >>> “Doğal Kumaş Çeşitleri”

Yün Kumaş Nasıl Yapılır?  

Yün üretimi, yünlü hayvanların yünlerinin kırpılmasıyla başlar. Bazı hayvanlar yılda bir kez yün değiştirir ve diğerleri yıl boyunca birçok kez yün taşır.  

Daha sonra kırpılan yünler temizlenir ve balyalar halinde tasnif edilir. Ham yün içindeki yağlı lanolini çıkarmanın çeşitli yolları vardır. Ancak çoğu büyük yün üreticisi bu işlem için kimyasal katalizörler kullanmaktadır.

Yün lifleri temizlendikten ve ayrıştırıldıktan sonra taranırlar, bu da liflerin uzun ipler haline getirilmesi işlemidir. Bu aşamada iplik haline getirilir ve son bir yıkamadan sonra bu iplik, giysiler ve diğer yünlü tekstiller halinde dokunabilir.  

Son olarak, bitmiş tekstiller, belirli nitelikleri geliştirmek için çeşitli üretim sonrası işlemlere tabi tutulabilir. Doldurma, örneğin, elyafların birbirine kenetlenmesini sağlamak için yünlü bir tekstilin suya batırılmasıdır ve yengeç, bu kilidi kalıcı olarak ayarlama işlemidir. Son olarak, yün üreticileri, çekmeye karşı dayanıklılık amacıyla ürünlerini belirleyebilirler ve nadiren bitmiş yün ürünlerini de boyayabilirler.  

Yün Kumaş Nasıl Kullanılır?  

Yıllar geçtikçe insanlar yün kullanmanın yüzlerce yolunu buldu. Yün öncelikle tüketici uygulamalarında kullanılırken, bu madde aynı zamanda dayanıklılığı ve alev geciktirici nitelikleri nedeniyle endüstriyel uygulamalarda da popülerdir.  

Cilde doğrudan temas eden giysiler yapmak için daha ince yün türleri kullanılabilirken, dış giyimde veya doğrudan vücutla temas etmeyen diğer giysi türlerinde kullanılan yün bulmak çok daha yaygındır. Örneğin, dünyadaki resmi kıyafetlerin çoğu yün liflerinden oluşur ve bu tekstil aynı zamanda kazak, şapka, eldiven ve diğer aksesuar ve giyim türlerinin yapımında da yaygın olarak kullanılmaktadır.  

Yünlü Kumaş Nerelerde Üretilir?  

Dünya Atlası’na göre Avustralya, dünyadaki yünün yüzde 25’ini üretiyor ve bu da onu en önde gelen yün üreten ülke yapıyor. Dünyanın en büyük tekstil pazarlarından ve tekstil endüstrilerinden birine sahip olan Çin, dünyadaki yünün yüzde 18’ini üretiyor. Yüzde 17 ile Amerika Birleşik Devletleri üçüncü en büyük yün üreticisidir ve Yeni Zelanda dünyadaki yün kumaş arzının yüzde 11’ini ürettiği için dördüncü sırada yer almaktadır.  

Yün Kumaş Üretimi Maliyeti  

Avustralyalı bir şirket, kilogram başına yün için haftalık fiyat raporlarını açıklamıştır. Avustralya yününün mevcut fiyatlarını ölçmek için bu kuruluşun fiyat raporlarını kullanabilirsiniz. Şu anda, temiz Avustralya yünü kilogram başına yaklaşık 19,60 dolara satılıyor.  

Bu nedenle yün, dünya sahnesinde ana rakibi olan pamuktan çok daha pahalıdır. Çoğu sentetik alternatiften biraz daha pahalıdır, ancak aynı zamanda sentetik kumaşların sunmadığı benzersiz faydalar da sunar.

Yün Kumaş Çeşitleri

Oldukça farklı yün türleri vardır ve her çeşit koyunlardan elde edilemez. Ayrıca yün türü çok önemlidir. Kumaşlar özelliğini yün türlerinden alırlar.  

Merinos Yünü  

Merinos yünü, dünyanın en yaygın yün türlerinden biridir. Merinos koyunlarının büyük çoğunluğu Avustralya’da yetiştirilmektedir ve merinos koyunlarından elde edilen yün, her türlü farklı türde giysi ve endüstriyel malzeme yapmak için kullanılmaktadır.  

Bu tür yün, 20 mikronun altında bir çapa sahip olabilir, bu da onu var olan en iyi yünlü ürünlerden biri yapar. Merinos koyunu ilk olarak İspanya’da yetiştirilmiş olsa da, bu Avrupa ülkesinde hala neredeyse hiç merinos yünü üretimi gerçekleşmemektedir. Merinos yünü, işlenmeden önce nispeten yağlı olduğundan, lanolini ipliğe dönüştürülmeden önce bu tür kumaştan çıkarmak gerekir.  

Kaşmir Yünü  

Kaşmir, en pahalı ve lüks yün türlerinden biridir. “Kaşmir” adı, kaşmir yünü tedarik eden tüylü keçilerin geldiği yer olan Hindistan’ın Keşmir bölgesinden gelmektedir.  

18 mikron kadar küçük kıl çaplarıyla kaşmir, merinos yünü kadar yumuşak ve incedir. Bununla birlikte, kaşmir yününün yüksek fiyatı, kaşmir keçilerinin yılda yalnızca yaklaşık 150 gram yün üretebilmesinden kaynaklanmaktadır, bu da bu tür yünü son derece arzu edilen bir ürün haline getirmektedir.  Kaşmir yün kumaş fiyatı nedir? diye sorarsanız. İnanın orijinal el yapımı ürünler ile kumaş fabrikasında üretilen kumaş arasında fiyat olarak dağlar kadar fark vardır.

Tiftik Yünü  

Tiftik yünü, inanılmaz derecede kalın, dalgalı yünlere sahip olan tiftik keçilerinden gelir. Tiftik keçilerine zarar vermeden tiftik yünü toplamak mümkün olsa da, tiftik endüstrisi, bu yünlü hayvanlara yönelik yaygın kötü muameleye ilişkin kuşaklar boyunca tartışmalara saplandı.  

Diğer yün türleri çok fazla kıvrılmayabilirken, tiftik keçilerinin dalgalı kılları doğal olarak yüksek kıvrımlı yünlü kumaşlara yol açar. 1970’ler ve 1980’lerde tiftik çok revaçtaydı ve modaya uyan şehirliler, tiftik endüstrisindeki yaygın hayvan istismarları ortaya çıkıncaya kadar evlerinde tiftik kazaklar giydiler ve tiftik halıları koydular.  

Alpaka Yünü  

Güney Amerika’daki insanlar binlerce yıldır yünleri için alpaka yetiştiriyorlar. Daha genç alpakalar 15 mikron kadar küçük tüyler verebilir, ancak alpaka yünü yaşlandıkça pürüzlü hale gelir ve bu da daha eski alpakaların saç liflerini giyim amaçlı kullanılamaz hale getirir.  

Yetiştiricilerin yün için kullandıkları birkaç farklı alpaka türü vardır ve Suri alpaka yünü, bu doğal tekstilin en değerli çeşitleri arasındadır. Bazı üreticiler giysi yapmak için saf alpaka yünü kullanırken, çoğu üretici bu tür yünü daha ucuz yün çeşitleriyle karıştırarak alpaka liflerinin döküm niteliklerinden makul olmayan maliyetler çıkarmadan yararlanmaktadır.  

Deve Yünü  

20. yüzyılın başlarında deve tüyü kıyafetleri çok popülerdi. Deve yünü inanılmaz derecede yalıtıcıdır, ancak aynı zamanda diğer yün türlerinden daha az dayanıklıdır. Deve tüyü nispeten sert olduğundan, cilde doğrudan temas eden giysiler için pek uygun değildir.  

Ham Yün  

Kuzu yünü olarak da bilinen işlenmemiş ham yün, kuzunun ilk kırkılmasından elde edilen yündür.  Bu terim, geri dönüştürülmemiş yünü de ifade edebilir.  

Angora Yünü  

Angora yünü, inanılmaz derecede ince ve yumuşak saçlar üreten özel bir tavşan türünden gelir. Bu tür yün çok pahalıdır ve onu üreten tavşanlar genellikle insani koşullarda tutulmaz.  

Vicuna Yünü  

Vicuna, yalnızca Peru’ya özgü bir alpaka yünü akrabasıdır. Vicuna yünü, Peru hükümetinin nesli tükenmekte olan bu türü koruma girişimlerine bağlı olarak var olan en pahalı yün türüdür.  

Lama Yünü  

Lama yünü genellikle tene yakın giyilemeyecek kadar pürüzlüdür. Ancak dış giyim için uygundur. Lama yünü üreten yetiştiriciler nadiren de olsa bulunabilir.  

Qiviut Yünü  

Qiviut, Alaska’ya özgü bir tür misk öküzüdür. Bu hayvanın ürettiği lifler çok sert olsa da koyun yününden sekiz kat daha yalıtıcıdır. Bu da qiviut yünü eldiven, şapka ve diğer soğuk hava teçhizatı türleri için ideal kılar.  

Halk Arasında En Çok Bilinen Yün Kumaş İsimleri  

Halk arasında kullanılan yaygın yünlü kumaş isimleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:  

• Yün akrilik kumaş
• Yün buklet kumaş (yünlü bir kumaş türü)
• Ceketlik yün kumaş
• Yün çilek kumaş
• Çizgili yün kumaş
• Yün dokuma kumaş
• Yün flanel kumaş
• Yün kaşe kumaş
• Yün viskon kumaş
• Yün gabardin kumaş (yünlü gabardin kumaş)
• Yün gömleklik kumaş
• Yünlü döşemelik kumaş
• Hakiki yün kumaş
• Ham yün kumaş
• Yün ipek kumaş
• Yün jarse kumaş
• Yün jorjet kumaş
• Yün keçe kumaş
• Yün kaşmir kumaş
• Yün krep kumaş
• Yün kabanlık kumaş
• Yün örgü kumaş
• Organik yün kumaş
• Yün örme kumaş
• Yün peluş kumaş
• Yün polar kumaş
• Yün paltoluk kumaş
• Saf yün kumaş
• Yün şanel kumaş
• Şardonlu yün kumaş
• Yün triko kumaş
• Yün tela kumaş
• Yün yorgan kumaşı
• Kabanlık yün kumaş
• Parça yün kumaş
• İnce yün kumaş

Yünlü Kumaş Nasıl Boyanır?

Yün kumaş boyama nedir? Nasıl yapılır? Yünlü kumaşlar çoğunlukla doğal kremsi renkleri dolayısıyla ağarma veya sararma eğilimindedir. Bunu engellemek için boyanır ve renklendirilir. Boyama aşamasında çeşitli kimyasallar kullanılır. Boyama işleminde kumaşın lif içeriğine göre asit boyar maddeler veya krom boyar maddeler kullanılabilir. Yün kumaş boyama işleminden önce zarar görmemesi için farklı malzemeler ve kaplama işlemlerine tabi tutulur.  

Yünlü Kumaş Çevreyi Nasıl Etkiler?  

Yün doğal bir tekstil olduğundan, doğası gereği çevreye zarar vermez. Yün üreten hayvanların özgür, mutlu bir yaşam sürmelerine izin verildiği ve kalabalık olmadıkları veya insanlık dışı uygulamalara maruz kalmadıkları sürece, sürdürülebilir bir şekilde yün üretmek mümkündür.

Ancak yün üretiminin sürdürülebilir olması, her zaman bu şekilde olduğu anlamına gelmez. Gerçekte, yün üretiminin büyük çoğunluğu ya insanlık dışıdır, çevreye zarar verir ya da her ikisidir. Her yerde yün üreticileri, maksimum kar arayışında, endüstrilerinin çevre ve bağımlı oldukları hayvanlar üzerindeki etkilerini göz ardı ederler ve insanların binlerce yıldır sürdürdüğü doğal olarak sürdürülebilir bir uygulama, hem yünlü hayvanlar hem de doğal çevreleri için zararlı hale gelir.

Yün Kumaş Üreticileri Çevreye Duyarlı mıdır?

Örneğin, hayvan hakları savunuculuğu örgütü PETA’nın yün endüstrisi hakkında söyleyeceği korkunç şeyler var. PETA nispeten radikal bir organizasyon olduğu için, söylediği her şeyi bir miktar tuzla almalısınız. Örneğin, “enterik fermantasyonun” (koyun gazı) aslında çevre için kötü olup olmadığı belirsizdir.  

Bununla birlikte, koyun yetiştiriciliğinin toprak bozulmasına ve diğer arazi hasarlarına neden olabileceği yadsınamaz şekilde doğrudur. Koyunlardan gelen dışkı maddesi de su yollarını kirletebilir ve parazitleri öldürmek için kullanılan zehirli kimyasal “koyun suyu” genellikle çevredeki ortama taşar.

Ayrıca koyun yetiştiricileri, koyun yetiştirme planlarına zarar vereceğini düşündükleri çakal ve kanguru gibi hayvanları rutin olarak öldürür. Yün üretimi, yünlü hayvanların kendilerine de zarar verebilir. Örneğin tiftik yünü endüstrisi, PETA gibi gruplar tiftik keçilerinin bu tekstilin üretiminde maruz kaldıkları korkunç koşulları ortaya çıkardığından beri sürekli bir tartışma halindedir.

Yün Kumaş Fire Fiyatları

Yün kumaş fire alanlar bu geri dönüşüm kumaşları toplayıp bunlarla rejenere iplik tesislerinde rejenere iplik üretimi yapmaktadır. Fire kumaş alanlar kumaşın bileşimine bakmaktadırlar. Eğer kumaşın pamuk lifi oranı yüksek ise geri dönüşüme alınır.

İpucu: Kumaş geri dönüşümü hakkında en kapsamlı rehber niteliğindeki yazımızı okumak için >>> “Geri Dönüşüm Kumaş Rehberi”

Yünlü Kumaş Fiyatları

Diyelim ki soğuk kış günlerinde sıcacık kalmak için yünlü bir kumaştan ceket diktirme kararı aldınız. Peki sıcacık bir yünlü ceket için satın alacağınız yünlü kumaşa ne kadar ne ödeyeceksiniz?

Yünlü kumaşların fiyatı hangi yün türünün kullanıldığına bağlı olarak değişmekle beraber yünlü kumaş metre fiyatı ortalama olarak 65 TL civarlarındadır. Desenli yapıda olanlar veya farklı özelliklere sahip olan yünlü kumaşlar için metre fiyatı 100 TL civarını görebilir.  

Yüksek kalite bir yün kaşe kumaşın metre fiyatı 120 TL ortalamalarındadır. Bu yün kumaş nedir yahu bu kadar pahalı! dediğinizi biliyorum ancak size bir de iyi haberim var. Toptan satın alacağınız yünlü kumaşlarda fiyatlar bir miktar aşağıya çekilecektir.

Yün Kumaş Fabrikaları

Yün kumaş üretimi yapan birçok fabrika ve firma vardır. Bu firmalar ürettikleri kumaşları kumaş satan mağazalara verir veya online kumaş satış siteleri üzerinden satışa sunar.  

Yünlü kumaş bir ürüne sahipseniz ürünün bakımını nasıl yapmalısınız? Nelere dikkat etmelisiniz? Yün kumaş nedir?” öğrendiğimize göre şimdi Yün kumaş bakım rehberine geçelim…

Yün Kumaş Suyu Çeker mi?

Yün kumaşlar yüksek oranda nem ve su çekme yapısındadır. Yağmurlu havalarda giyerken dikkatli olun!

Yün Kumaş Esner mi?

Yün kumaşlar orta düzeyde esneme ve gerilme özelliklerine sahiptir.  

İpucu: Esneme kabiliyeti yüksek elastan özellikli spandex-likralı kumaşların özellikleri hakkında detaylı bilgis için >>> “Likralı Kumaş Nedir?”

Yün Kumaşlar Yazın Giyilir mi?

Tabii ki giyilmez! dediğinizi duyar gibiyim. Hayır. Yün kumaşlar nem ve ter çekebildiğinden sıcak yaz günlerinde ince yünlü ürünler tercih edebilirsiniz.  

Yün Kumaş Kırışır mı?

Bu sağlıklı ve yumuşak kumaş maalesef kolayca kırışma eğilimindedir.

Yün Kumaş Pantolon Yıkanır mı?

Üreticiler artık hemen hemen her ürünü yıkanabilir ve bundan zarar görmez şekilde üretiyor. Ama siz pantolonum veya her ne türdense kıyafetim zarar görmesin istiyorsanız kuru temizleme ile narin bir temizlik işleminden geçirebilirsiniz.  

Yün Kumaş Nasıl Yıkanır?

Ilık veya soğuk su ile yıkanması önerilir. Yün kumaş sıcak suda yıkanırsa çekme yapabilir.

Yün Kumaş Nasıl Ütülenir?

Kıyafetinizin zarar görmemesi için tersinden ve çok yüksek ısıda olmadan orta ısıda buharla ütülemeniz sorunsuz bir sonuç almanızı sağlar.